(α) Η Ελλάδα: Ήταν η πρώτη χώρα που τοποθετήθηκε σε ένα πρόγραμμα της Τρόικας – αποτελώντας εύλογα το πειραματόζωο, αφού δεν υπήρχε προηγούμενη εμπειρία. Ούτε καν εκ μέρους του ΔΝΤ το οποίο, για πρώτη φορά, έπρεπε να «διασώσει» ένα κράτος εντός μίας νομισματικής ένωσης, μη έχοντας τη δυνατότητα υποτίμησης του νομίσματος του – δεν μπορούσε δηλαδή να εφαρμόσει τη βασική συνταγή που ανέκαθεν ακολουθούσε.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας μας ήταν (συνεχίζει να είναι) η ανυπαρξία λειτουργικών Θεσμών – σε συνδυασμό με ένα υπερδιογκωμένο, διεφθαρμένο κράτος, με έναν μη παραγωγικό δημόσιο τομέα, καθώς επίσης με μία προβληματική ανταγωνιστικότητα.
Όλα αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα την αύξηση των ελλειμμάτων τόσο του προϋπολογισμού, όσο και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών – με αποτέλεσμα να κλιμακωθεί το δημόσιο χρέος, καθώς επίσης να βρεθεί η χώρα σε μία στενότητα ρευστότητας, χωρίς τη δυνατότητα πρόσβασης της στις αγορές με βιώσιμα επιτόκια.
Αντίθετα δε με όλες τις υπόλοιπες χώρες, το ιδιωτικό χρέος της ήταν ελάχιστο (οπότε και το συνολικό), δεν είχε κρίση στην αγορά ακινήτων, ενώ οι τράπεζες της ήταν υγιείς – αφενός μεν επειδή δεν προηγήθηκε μία φούσκα στα ακίνητα (όπως στην Ιρλανδία ή στην Ισπανία), αφετέρου λόγω του ότι δεν ήταν εκτεθειμένες στην αμερικανική κρίση των ενυπόθηκων δανείων χαμηλής εξασφάλισης.
(β) Η Ιρλανδία: Η χαμηλή φορολογία (12,5%), καθώς επίσης τα μειωμένα επιτόκια δανεισμού, προσέλκυσαν πολλές επιχειρήσεις στο νησί, το οποίο έγινε ο αγαπημένος φορολογικός παράδεισος των αμερικανικών ομίλων – με αποτέλεσμα οι εισροές κεφαλαίων που ακολούθησαν να «εκθρέψουν« μία τεράστια φούσκα ακινήτων (ανάλυση), διογκώνοντας παράλληλα υπερβολικά το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Στη συνέχεια, η χρηματαγορά της Ιρλανδίας έφτασε το 1.400% του ΑΕΠ της το 2009 – όπου η φούσκα ακινήτων έσπασε, με αποτέλεσμα να υποχρεωθεί (εκβιαστεί) το κράτος από την ΕΚΤ να διασώσει τις ιδιωτικές τράπεζες. Έτσι εκτινάχθηκε το δημόσιο έλλειμμα στο 31% του ΑΕΠ – ενώ το δημόσιο χρέος έφτασε από 25% περίπου το 2007 στο 106% το 2011.
(γ) Η Πορτογαλία: Το δημόσιο χρέος της χώρας πριν από το ξέσπασμα της κρίσης δεν ήταν πολύ υψηλότερο, από αυτό που ορίζει η συνθήκη του Μάαστριχτ (60%). Εκτός αυτού, το έλλειμμα του προϋπολογισμού της ήταν περί το 3% – αν και είχε πρόβλημα με το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της.
Μετά το ξέσπασμα της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους όμως, με αφετηρία την Ελλάδα, τα οικονομικά της μεγέθη επιδεινώθηκαν σημαντικά – οπότε υποχρεώθηκε με τη σειρά της να καταφύγει στο μηχανισμό στήριξης (άρθρο).
(δ) Η Ισπανία: Το σπάσιμο της φούσκας ακινήτων, όπως στην Ιρλανδία, ήταν η βασική αιτία της κρίσης της χώρας – ενώ η κατάρρευση των τιμών τους οδήγησε στη μαζική πώληση ακινήτων σε εξευτελιστικές τιμές, σε «κατά συρροή» κατασχέσεις και πλειστηριασμούς, στις χρεοκοπίες κατασκευαστικών εταιρειών, στην κορύφωση της ανεργίας, καθώς επίσης σε μία τραπεζική κρίση.
Η χρηματαγορά της όμως δεν ήταν τόσο διογκωμένη, όσο αυτή της Ιρλανδίας, γεγονός που δεν καθιστούσε απαραίτητη τη διάσωση τραπεζών – ενώ μπορούσε να χρηματοδοτηθεί από τις αγορές, με βιώσιμα επιτόκια.
Εν τούτοις, η Ισπανία υπέγραψε μία συμφωνία με την Ευρώπη (μνημόνιο), για να της εγκριθεί ένα πρόγραμμα βοηθείας ύψους 100 δις € – υποβάλλοντας αίτημα στις 3 Δεκεμβρίου του 2012 για τη λήψη 40 δις €. Το ποσόν αυτό όμως δεν επιβάρυνε το δημόσιο χρέος ή το έλλειμμα της, όπως στις άλλες χώρες, αλλά απ’ ευθείας τις τράπεζες (μέσω ενός ισπανικού κεφαλαίου διάσωσης των τραπεζών, του FROB). Έναντι αυτού η χώρα υποχρεώθηκε να μεταρρυθμίσει τον τραπεζικό της τομέα – ενώ είναι το πρώτο πρόγραμμα βοήθειας, το οποίο ελήφθη από το ESM.
(ε) Η Κύπρος: Το βασικότερο πρόβλημα του νησιού ήταν ο υπερβολικά διογκωμένος χρηματοπιστωτικός του τομέας – όπου, απέναντι σε καταθέσεις ύψους 70 δις €, βρισκόταν ένα ΑΕΠ της τάξης των 18 δις € (ανάλυση). Εκτός αυτού, το ότι πολλοί ξένοι Πολίτες είχαν τοποθετήσει εκεί τα χρήματα τους λόγω των υψηλών επιτοκίων, καθώς επίσης των χαμηλών φόρων – επί πλέον, η μεγάλη επέκταση των τραπεζών της στην Ελλάδα, η οποία κατέληξε στην υπεξαίρεση τους (άρθρο).
Αργότερα οι τράπεζες της ουσιαστικά χρεοκόπησαν, ζημιώνοντας κατά περίπου 13 δις € τους καταθέτες και επενδυτές τους, με αποτέλεσμα να αυξηθεί σημαντικά το δημόσιο χρέος της χώρας – ενώ τον Ιούνιο του 2012 αναγκάσθηκε να καταφύγει στην Τρόικα, όπου εγκρίθηκε ένα πακέτο στήριξης της τάξης των 10 δις €, υπό την προϋπόθεση να συμβάλλει η ίδια με 13 δις €.
.
Η εξέλιξη των δημοσίων χρεών, ως ποσοστό επί του ΑΕΠ
Όπως φαίνεται από την παραπάνω μικρή παρουσίαση, οι συνθήκες κάθε χώρας ήταν εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους – οπότε πολύ δύσκολα μπορεί να κρίνει κανείς την εξέλιξη μετά την υπαγωγή τους στην Τρόικα, συγκρίνοντας τη μία με την άλλη. Η ειδοποιός διαφορά δε της Ελλάδας ήταν το μεγάλο δημόσιο χρέος της – το οποίο δεν χαρακτήριζε κανένα άλλο κράτος εκείνη την εποχή (εκτός της Ιταλίας και εν μέρει του Βελγίου).
Για να δώσουμε τώρα κάποια επόμενη εικόνα, θα χρησιμοποιήσουμε ορισμένους πίνακες – με πρώτο αυτόν που ακολουθεί, όπου αναφέρεται στο δημόσιο χρέος της κάθε χώρας, σε σχέση με το ΑΕΠ.
.
Πίνακας ΙI: Εξέλιξη δημοσίου χρέους ως ποσοστό επί του ΑΕΠ
| ‘Έτος / Χώρα | Ελλάδα | Ιρλανδία | Πορτογαλία | Ισπανία | Κύπρος |
| 2003 | 97,44 | 30,76 | 55,70 | 48,79 | 69,72 |
| 2004 | 98,86 | 29,20 | 57,46 | 46,26 | 70,93 |
| 2005 | 98,86 | 27,13 | 62,53 | 43,17 | 69,39 |
| 2006 | 101,19 | 24,79 | 63,69 | 39,68 | 64,65 |
| 2007 | 107,33 | 24,99 | 68,27 | 36,30 | 58,80 |
| 2008 | 112,62 | 44,49 | 71,58 | 40,17 | 48,89 |
| 2009 | 128,95 | 64,86 | 83,05 | 53,92 | 58,53 |
| 2010 | 144,55 | 92,18 | 93,32 | 61,32 | 61,46 |
| 2011 | 165,41 | 106,46 | 107,82 | 69,12 | 71,62 |
| 2012 | 170,73 | 117,44 | 119,07 | 90,69 | 87,26 |
| 2013 | 175,10 | 121,70 | 129,70 | 92,10 | 86,60 |
| 2014* | 174,90 | 123,30 | 130,20 | 97,70 | 111,70 |
| 2014/2003 | +79,49% | +400,80% | +233,70% | +200,20% | +60,21% |
Σημείωση: Τα ποσοστά διαφέρουν ανάλογα με την πηγή, λόγω αναπροσαρμογών, αλλά είναι περίπου της ίδιας τάξης μεγέθους * Ίσως φτάσει στο 180%
.
Όπως συμπεραίνεται από τον Πίνακα ΙΙ, η Ελλάδα είχε ήδη από το 2003 το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος, σχετικά με όλες τις άλλες χώρες – ενώ η Ιρλανδία το χαμηλότερο. Σήμερα, το χρέος της είναι περίπου 80% υψηλότερο σε σχέση με το 2003, παρά το ότι το ΑΕΠ της κατέρρευσε όσο καμίας άλλης χώρας – ενώ της Ιρλανδίας είναι κατά 400% υψηλότερο, σε σχέση με το ίδιο έτος.
Επομένως, δύσκολα μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι, η εξέλιξη της ήταν χειρότερη – ενώ όσοι τυχόν ισχυρισθούν πως το χαμηλό σχετικά χρέος της οφείλεται στο PSI, θα πρέπει να γνωρίζουν πως, εκτός του ότι αποτέλεσε ένα μεγάλο έγκλημα εις βάρος της Ελλάδας (άρθρο), δεν μείωσε ουσιαστικά το χρέος της.
Η αιτία είναι το ότι αφενός μεν επιβαρύνθηκε η ίδια με το 50% της διαγραφής (τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία κλπ.), αφετέρου χρεοκόπησαν οι τράπεζες της, με αποτέλεσμα να αναγκασθεί το κράτος να τις διασώσει με περίπου 50 δις € – οπότε καταναλώθηκε σχεδόν εντελώς το «κέρδος» του PSI.
Εκτός αυτού, η Ελλάδα καταδικάσθηκε στην απομόνωση της από τις αγορές, οπότε στην αέναη σκλαβιά της Τρόικας – η οποία δεν διόγκωσε τεχνητά μόνο το έλλειμμα του 2009. Επιβάρυνε επίσης το δημόσιο χρέος με ένα πολύ μεγάλο ποσόν της τάξης των 80 δις €, όπως έχει τεκμηριωθεί πρόσφατα (μεταξύ άλλων με χρέη των επιχειρήσεων του δημοσίου) – κάτι που δεν έκανε στις άλλες χώρες.
Σε κάθε περίπτωση, εάν δεν είχε χαθεί ένα ΑΕΠ της τάξης των 60 δις € (ανάλυση), το χρέος της Ελλάδας ως προς το ΑΕΠ της σήμερα, θα ήταν περί το 135% – ενώ λόγω της απώλειας των 60 δις €, χάνονται ετήσια δημόσια έσοδα γύρω στα 18 δις € (60 δις € Χ 30% συντελεστής εσόδων), τα οποία καλούνται να αναπληρώσουν οι Έλληνες φορολογούμενοι (με τις αυξήσεις των φόρων, με τον περιορισμό του κοινωνικού κράτους κοκ.), αυξήθηκε κατακόρυφα η ανεργία (μία θέση εργασίας ανά 50.000 € ετήσιο ΑΕΠ) κοκ.
