Η χώρα, ευρισκόμενη σε αδυναμία να προσφύγει στις αγορές για νέο δανεισμό και για να αποφύγει τη χρεοκοπία, υποχρέωσε τα κρατικά συνταξιοδοτικά της ταμεία να επενδύσουν τα αποθεματικά τους σε ομόλογα του δημοσίου
Ως συνήθως, παρά το ότι ολόκληρη η Δύση αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα ευρισκόμενη σε πορεία παρακμής, με «οδηγό» τις Η.Π.Α. και «ουραγό» την Ευρώπη, οι περισσότεροι ασχολούνται με τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας – κυριολεκτικά σαν να ήταν η χώρα μας το κέντρο του κόσμου.
Εν τούτοις η Ελλάδα, παρά το ότι έχει ουσιαστικά «βιασθεί» από τη μονοδιάστατη πολιτική λιτότητας που της επιβλήθηκε, χωρίς κανένα μέτρο ανάπτυξης, είναι σε πολύ καλύτερη θέση, συγκριτικά με άλλες χώρες – ενώ, ακόμη και στην «παραποίηση» ή, έστω, στην «ωραιοποίηση» των στατιστικών στοιχείων με την ανοχή της Ευρώπης, προηγείται αναμφίβολα, με μεγάλη απόσταση, η Ισπανία (ανάλυση μας).
Περαιτέρω έχουμε την άποψη ότι, ένα από τα μεγαλύτερα ίσως προβλήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι η αδυναμία χάραξης κεντρικής οικονομικής πολιτικής – ειδικά όσον αφορά τη διάθεση των χρημάτων από τα διαρθρωτικά ταμεία, καθώς επίσης από το ταμείο συνοχής. Απλούστερα, που ακριβώς θα έπρεπε να διατεθούν οι διάφορες «επιδοτήσεις», καθώς επίσης ο έλεγχος της τήρησης των ανειλημμένων δεσμεύσεων.
Υπενθυμίζουμε εδώ ότι, το ταμείο συνοχής βοηθάει εκείνα τα κράτη-μέλη, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των οποίων ευρίσκεται κάτω από το 90% του μέσου όρου της Ευρώπης – με στόχο να μειώσει την απόσταση τους από τις πλουσιότερες χώρες, όσον αφορά τα οικονομικά και κοινωνικά τους «ελλείμματα».
Μεταξύ των ετών 2007 και 2013, προϋποθέσεις υπαγωγής στο ταμείο συνοχής είχαν οι παρακάτω χώρες: Βουλγαρία, Ρουμανία, Κύπρος, Εσθονία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Πορτογαλία, Τσεχία, Σλοβακία και Σλοβενία. Η Ισπανία λαμβάνει μία «μεταβατική στήριξη», επειδή το κατά κεφαλή ΑΕΠ της είναι χαμηλότερο από το μέσον όρο της «Ευρωζώνης των 15».
Συνεχίζοντας, η αδυναμία χάραξης κεντρικής πολιτικής της ΕΕ για τη σωστή χρήση των ενισχύσεων, φαίνεται ολοκάθαρα στην περίπτωση της Πορτογαλίας – η οποία, στα 27 χρόνια που συμμετέχει στην ΕΕ, κατασκεύασε 2.500 χιλιόμετρα καινούργιες εθνικές οδούς, καθώς επίσης 3.500 χιλιόμετρα άλλους κεντρικούς δρόμους. Για το μέγεθος της (92.212 τ.χ., πέντε φορές μικρότερη από την Ισπανία), καθώς επίσης για τη θέση της (στην «άκρη» της ΕΕ), πρόκειται για ένα τεράστιο οδικό δίκτυο – κάτι περισσότερο από υπερβολικό.
Η Πορτογαλία έχει λάβει από τα διαρθρωτικά ταμεία, καθώς επίσης από το ταμείο συνοχής της ΕΕ, περί τα 96 δις € από το 1986 – ενώ, μεταξύ των ετών 2007 και 2013, έλαβε 21,5 δις € (πηγή). Το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων αυτών φαίνεται πως διατέθηκε από τις κυβερνήσεις της χώρας για την κατασκευή, δρόμων, γεφυρών και υπόγειων διαβάσεων (τούνελ) – αφού η Πορτογαλία έχει τέσσερις φορές περισσότερους δρόμους και εθνικές οδούς ανά κάτοικο από τη Μ. Βρετανία, καθώς επίσης 60% παραπάνω από τη Γερμανία.
Τη ίδια στιγμή, οι εθνικές οδοί της χώρας χρησιμοποιούνται ελάχιστα – πολύ πιο κάτω από το όριο των 10-12 χιλιάδες φορτηγών ανά ημέρα, το οποίο απαιτείται για να είναι «ορθολογική», «αποσβέσιμη» κατά κάποιον τρόπο η κατασκευή τους. Επειδή δε τα διόδια είναι πάρα πολύ υψηλά, σχετικά με το βιοτικό επίπεδο της χώρας (ανεργία της τάξης του 17,7%), οι περισσότερες εθνικές οδοί είναι σχεδόν άδειες – δρόμοι φαντάσματα.
Επί πλέον των χρημάτων από τα ταμεία της ΕΕ, η Πορτογαλία έλαβε από τους μηχανισμούς στήριξης (EFSF, EFSM), περί τα 79,5 δις €. Εν τούτοις, το καθαρό εξωτερικό χρέος της ξεπέρασε ήδη τα 194 δις € (121% του ΑΕΠ), ενώ το δημόσιο χρέος της αυξήθηκε από 94% το 2009, στο 143% το 2013 – παρά το ότι η ύφεση διατηρήθηκε σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, συγκριτικά με την Ελλάδα (Πίνακας Ι).
ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Οικονομικά μεγέθη της Πορτογαλίας (προβλέψεις 2012)
| Μεγέθη |
Ποσά |
| ΑΕΠ |
212,7 δις $ |
| Ρυθμός ανάπτυξης* |
-3,2% |
| Εργαζόμενοι |
5.495.000 |
| Έλλειμμα |
-6,4% |
| Δημόσιο χρέος |
123,8% του ΑΕΠ |
| Έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών |
6,0 δις $ (2,82% του ΑΕΠ) |
| Εξαγωγές |
58,40 δις $ |
| Εισαγωγές |
69,48 δις $ |
| Εμπορικό έλλειμμα |
11,08 δις $ (5,2% του ΑΕΠ) |
| Συνολικό μικτό εξωτερικό χρέος |
508,3 δις $ (239% του ΑΕΠ) |
Πηγή: WFB
* Σημείωση: Καμία χώρα, ούτε η Ελλάδα προφανώς, δεν μπορεί να εξυπηρετήσει το χρέος της, όταν είναι βυθισμένη στην ύφεση – εκτός εάν το επιτόκιο δανεισμού της είναι αρνητικό, χαμηλότερο δηλαδή από το ποσοστό της ύφεσης.
Περαιτέρω η χώρα, ευρισκόμενη σε αδυναμία να προσφύγει στις αγορές για νέο δανεισμό και για να αποφύγει τη χρεοκοπία, υποχρέωσε τα κρατικά συνταξιοδοτικά της ταμεία να επενδύσουν τα αποθεματικά τους σε ομόλογα του δημοσίου – από το 55% που ήταν ήδη επενδυμένα, στο 90% (κάτι που φυσικά δεν θα τολμούσε να κάνει η κυβέρνηση, υπό κανονικές συνθήκες).
Ουσιαστικά πρόκειται για ένα είδος «χρηματοπιστωτικής καταστολής» (financial recession), αφού τα πραγματικά επιτόκια είναι αρνητικά – οπότε, ακόμη και αν η χώρα δεν προβεί σε μία διαγραφή, ανάλογη με αυτήν της Ελλάδας (PSI), τα αποθεματικά θα χάνουν συνεχώς την «αγοραστική αξία» τους. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ουσιαστικά ότι, η χώρα βιώνει μία πολύ μεγαλύτερη κρίση, από αυτήν που η ίδια παραδέχεται – πως αποσιωπά δηλαδή το πραγματικό μέγεθος της.
Κατά την άποψη μας, με δεδομένο το ότι οι αγορές αποφεύγουν εύλογα εκείνες τις χώρες, οι οποίες υιοθετούν μέτρα «χρηματοπιστωτικής καταστολής», φοβούμενες παράλληλα τυχόν διαγραφές (haircut) «τύπου» Ελλάδας, η Πορτογαλία θα χρειαστεί σύντομα ένα επόμενο πακέτο στήριξης – ένα νέο μνημόνιο λοιπόν, όπως και η Ελλάδα, με τη βοήθεια του οποίου θα λεηλατηθεί η υπόλοιπη δημόσια περιουσία της, καθώς επίσης η ιδιωτική.
