“Τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά κεφάλαια παγκοσμίως, ειδικά αυτά που «παραμένουν πιστά» στη δύση, περιορίζονται συνεχώς – με το ενδεχόμενο ενός νέου «κύκλου του διαβόλου», ενός αγριότερου καλύτερα πολέμου για την εξασφάλιση επαρκούς ρευστότητας, εκ μέρους κρατών και επιχειρήσεων, να φαίνεται όλο και πιο ρεαλιστικό. Το αργότερο όταν οι επενδύσεις διεθνώς υπερβούν τις αποταμιεύσεις, παράλληλα με την είσοδο μας στην εποχή του πληθωρισμού και των υψηλών επιτοκίων, η κατάσταση θα εξελιχθεί σε μία «εκτός ελέγχου» διαδικασία”.
Αναμφίβολα η «ασύμμετρη παγκοσμιοποίηση», όταν περάσει κάποια συγκεκριμένα όρια, έχει εξαιρετικά δυσάρεστα, αν όχι καταστροφικά αποτελέσματα – μεταξύ των οποίων τους συναλλαγματικούς πολέμους που βιώνουμε σήμερα, καθώς επίσης τις υπόγειες διαμάχες των ανεπτυγμένων με τις αναπτυσσόμενες οικονομίες (με «αιχμή του δόρατος» τις τιμές της ενέργειας και των τροφίμων, τις οποίες αναλύσαμε στο πρώτο μέρος του άρθρου μας). Εάν λοιπόν δεν υπάρξει μία «αναδιαπραγμάτευση» της όλης διαδικασίας, με βάση την οποία θα επιδιωχθεί μία προσεκτική, συμμετρική, παγκόσμια οικονομική «αφομοίωση», αντί της άναρχης υπερπαγκοσμιοποίησης των τελευταίων δύο δεκαετιών, θα οδηγηθούμε σε πρωτόγνωρες, εξαιρετικά επικίνδυνες καταστάσεις.
Οι κοινωνικές αναταραχές, με κίνδυνο να «μεταλλαχθούν» σε εμφυλίους πολέμους σε χώρες που τυχόν θα σημάνει η ώρα μηδέν, οι πολιτικές ανακατατάξεις, οι γεωπολιτικές εξελίξεις, η εισβολή εκατοντάδων χιλιάδων εξαθλιωμένων οικονομικών μεταναστών στις πλούσιες χώρες της δύσης, είναι μερικά μόνο από όλα όσα είναι πλέον εξαιρετικά πιθανόν να συμβούν – εάν δεν επιβραδυνθεί η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης και εάν δεν ελεγχθεί η οικονομική παντοδυναμία από μία «συνετή», επαρκή και μη διεφθαρμένη πολιτική εξουσία. Άλλωστε, η οικονομική κρίση είναι κρίση της οικονομικής πολιτικής, των επιλογών και των ελλείψεων της – ενώ έχει ήδη μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις.
Περαιτέρω η χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία ξέσπασε το 2008, ήταν κυρίως το αποτέλεσμα της συνένωσης και «αφομοίωσης», της «ολοκλήρωσης» δηλαδή των χρηματαγορών διεθνώς – υπό την Wall Street. Εάν δεν είχαν συνδεθεί μεταξύ τους οι «αγορές», θα ήταν αδύνατον να είχε «εξαχθεί» με τέτοια ευκολία η κρίση των ενυπόθηκων δανείων των Η.Π.Α.(subprimes) σε ολόκληρο τον πλανήτη – με επακόλουθο τη μεγαλύτερη και μάλιστα νόμιμη «ληστεία» όλων των εποχών. Το γεγονός αυτό οφείλεται φυσικά στο ότι, η «σύνδεση» των χρηματαγορών δεν ακολούθησε την αντίστοιχη της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων διεθνώς, η οποία υπόκειται σε κανόνες, θεσμούς και ελέγχους – με την κρίση να είναι το αποτέλεσμα της απελευθέρωσης του αδηφάγου χρηματοπιστωτικού θηρίου, το οποίο αναπτύχθηκε εκτός των εθνικών ελέγχων.
Επομένως, εάν δεν θέλουμε να οδηγηθούμε ξανά σε ανάλογες καταστάσεις, η παγκοσμιοποίηση των χρηματοπιστωτικών αγορών θα πρέπει να «αναιρεθεί» – έτσι ώστε να μπορέσει να δρομολογηθεί από την αρχή η ορθολογική ρύθμιση τους. Οι διεθνείς συμφωνίες του τύπου της Βασιλείας ΙΙΙ, οι οποίες στην πραγματικότητα προέρχονται από τις ίδιες τις τράπεζες (άρθρο μας), είναι καλύτερα να πάψουν να υφίστανται – ενώ οι διαπραγματεύσεις οφείλουν να επικεντρωθούν σε εθνικό επίπεδο, όπου τα ενδιαφέροντα των Πολιτών είναι ισχυρότερα, από τα αντίστοιχα των πολυεθνικών τραπεζών και των πανίσχυρων «λόμπι» τους. Με τον τρόπο αυτό, θα καταπολεμηθούν παράλληλα τα δημοκρατικά «ελλείμματα», τα οποία είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα της χωρίς περιορισμούς και κανόνες υπερπαγκοσμιοποίησης.
Εάν λοιπόν οι Πολίτες επιθυμούν να αποφύγουν τις σκοτεινές πλευρές της χωρίς φραγμούς παγκοσμιοποίησης, χωρίς να απαιτηθεί η κρατικοποίηση των αγορών, αλλά και χωρίς να «αλωθεί» η Δημοκρατία, θα πρέπει να επαναφέρουν τα «σύνορα» στις χρηματοπιστωτικές αγορές – τουλάχιστον για εκείνο το χρονικό διάστημα που απαιτείται, για την εξεύρεση μεθόδων αποτελεσματικού ελέγχου τους. Ας μην ξεχνάμε ότι, τα ποσά που διακινούνται ανεμπόδιστα, με τη βοήθεια διαφόρων «προϊόντων» στις διεθνείς «εξωχρηματιστηριακές» αγορές (παράγωγα κλπ), είναι σχεδόν δεκαπλάσια του παγκοσμίου ΑΕΠ – περί τα 600 τρις $, έναντι 60 τρις $ ΑΕΠ. Το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος τους δε «ελέγχεται» από τις πέντε αδελφές:Goldman Sachs, JP Morgan Chase, Citigroup, Bank of America και HSBC – με το μερίδιο τους στις «σκιώδεις» τραπεζικές συναλλαγές, να τοποθετείται στο 96% παγκοσμίως.
Φυσικά δεν εννοούμε με τα παραπάνω την επιστροφή στον προστατευτισμό, η οποία ευρίσκεται δυστυχώς σε εξέλιξη – ούτε το τέλος της παγκοσμιοποίησης. Αυτό που θεωρούμε όμως απαραίτητο, είναι η άμεση αποκατάσταση της ισορροπίας μεταξύ εθνικών και παγκοσμιοποιημένων «ενδιαφερόντων», έτσι ώστε να επανέλθει η οικονομική και πολιτική σταθερότητα στον πλανήτη.
Το ίδιο ισχύει και για την Ευρώπη, όπου η πολιτική της ένωση (Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης) θα ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση, εάν δεν λειτουργούσε εναντίον των εκάστοτε εθνικών συμφερόντων των μελών της – με τη Γερμανία, η οποία κυριολεκτικά «θησαύρισε» από την Ευρωζώνη (ειδικά από την Ελλάδα, λόγω των τεράστιων εξοπλιστικών προγραμμάτων μας), να θέλει να επιβάλλει μονόπλευρα τους δικούς της κανόνες.
.
ΤΟ ΔΟΛΑΡΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΓΟΥΑΝ
Ένα από τα συχνότερα ερωτήματα που αναζητούν απαντήσεις διεθνώς, επίσης στη χώρα μας, είναι το κατά πόσον μπορεί να υπάρξει εσωτερική ειρήνη και συνοχή σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες, στη περίπτωση που δεν συνοδεύονται από οικονομική ανάπτυξη – πολύ περισσότερο από ύφεση ή στασιμοπληθωρισμό, σε συνδυασμό με την υπερχρέωση του δημοσίου. Κατά την άποψη μας, η απάντηση θα δοθεί πολύ σύντομα από την αμερικανική κοινωνία, η οποία είναι η πλέον πολυπολιτισμική διεθνώς – αφενός μεν με αρκετά μεγάλη ιστορία, αφετέρου αντιμέτωπη με τεράστιες οικονομικές δυσκολίες, κυρίως λόγω του ότι λεηλατείται στην κυριολεξία από τις «άπατρις» πολυεθνικές και το τοκογλυφικό κεφάλαιο: τους δύο μεγαλύτερους φοροφυγάδες σε παγκόσμια κλίμακα.
Το δημόσιο χρέος των Η.Π.Α. υπερβαίνει πλέον τα 14 τρις $, πλησιάζοντας το 100% του ετησίου ΑΕΠ – αυξημένο κατά περίπου 1 τρις $ μέσα σε έξι μόνο μήνες (εξωτερικό χρέος 10,7 τρις $). Το έλλειμμα του προϋπολογισμού της υπερδύναμης το 2010 ήταν περίπου 10% του ΑΕΠ της – υψηλότερο δηλαδή από το αντίστοιχο της Ελλάδας. Σύμφωνα δε με πρόσφατες ανακοινώσεις, η Κίνα έχει στην ιδιοκτησία της περισσότερα ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου (1,16 τρις $), από αυτά που ήταν μέχρι στιγμής γνωστά, επειδή προέβη σε μεγάλες αγορές μέσω της Μ. Βρετανίας, με στόχο τη στήριξη της αξίας τους – με αποτέλεσμα να αδυνατίζει συνεχώς η διαπραγματευτική θέση των Η.Π.Α., απέναντι στην Κίνα, η οποία αυξάνει διαρκώς τα μεγέθη της(Πίνακας Ι).
ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Εξαγωγικό εμπόριο Κίνας-ΕΕ-Η.Π.Α. σε δις $
| Χώρες |
2000 |
2005 |
2009 |
| Κίνα Εξαγωγές προς Η.Π.Α. |
100,00 |
243,50 |
296,40 |
| Κίνα Εισαγωγές από Η.Π.Α. |
16,20 |
41,20 |
69,50 |
| Κίνα Εξαγωγές προς ΕΕ |
68,90 |
199,50 |
299,50 |
| Κίνα Εισαγωγές από ΕΕ |
23,90 |
64,50 |
113,90 |
| ΕΕ Εξαγωγές προς Η.Π.Α. |
226,90 |
309,60 |
281,80 |
| ΕΕ Εισαγωγές από Η.Π.Α. |
168,20 |
185,29 |
220,60 |
Πηγή: US foreign trade division
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Όπως φαίνεται από τον Πίνακα Ι, οι εξαγωγές της Κίνας τόσο προς τις Η.Π.Α., όσο και προς την ΕΕ αυξήθηκαν σε μεγάλο βαθμό. Αντίστοιχα διαμορφώθηκαν και οι εξαγωγές των Η.Π.Α. προς την Κίνα, αλλά σε απόλυτα μεγέθη παραμένουν πολύ χαμηλές – σε αντίθεση με τις εξαγωγές τις ΕΕ. Σε κάθε περίπτωση, το εμπορικό ισοζύγιο των Η.Π.Α. είναι εξαιρετικά ελλειμματικό, σε σχέση με την Κίνα (πολύ λιγότερο με την ΕΕ).
