Δεν υπάρχει άλλος τρόπος, εάν συνεχίσουν οι εκροές καταθέσεων λόγω των φόβων πτώχευσης ή εξόδου από το ευρώ, εφόσον θέλει κανείς να αποφύγει το χειρότερο: τη χρεοκοπία κάποιας τράπεζας, η οποία θα άνοιγε τους ασκούς του Αιόλου
(To άρθρο αποτελείται από 2 Σελίδες)
.
Οι εκροές τραπεζικών καταθέσεων, οι οποίες έχουν αυξηθεί σημαντικά από τις αρχές του έτους (υπολογίζονται στα 27 δις € τον Ιανουάριο, καθώς επίσης στα 15 δις € το Φεβρουάριο), καθιστούν ενδεχομένως απαραίτητη τη λήψη μέτρων εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης – η οποία δυστυχώς συνεχίζει, όπως όλες οι προηγούμενες, να μην αναζητά τη λύση των προβλημάτων στην Ελλάδα, αλλά στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο.
Η αιτία είναι το ότι, προκαλούν προβλήματα στις τράπεζες, οι οποίες έχουν μόνο ένα μικρό σχετικά μέρος των καταθέσεων των πελατών τους στα ταμεία τους (10-12 δις € έναντι 140 δις € καταθέσεων) – με αποτέλεσμα να καταφεύγουν στο μηχανισμό έκτακτης χρηματοδότησης της ΕΚΤ, για να ανταπεξέλθουν με τις αναλήψεις, έχοντας ήδη αρνητικό υπόλοιπο εκεί της τάξης των -70 δις €.
Τονίζοντας πως ο δανεισμός της οικονομίας εκ μέρους των τραπεζών δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τις καταθέσεις (ανάλυση), αλλά με την έλλειψη αξιόχρεων οφειλετών λόγω της ύφεσης που επιβλήθηκε στη χώρα, αφού καμία τράπεζα δεν δανείζει χρήματα σε μελλοντικούς ανέργους ή σε υπό χρεοκοπία επιχειρήσεις, θα αναφερθούμε στο θέμα του ελέγχου της ελεύθερης διακίνησης των κεφαλαίων – ο οποίος επιβάλλεται σε προβληματικές οικονομίες.
.
Ο έλεγχος κεφαλαίων
Οι έλεγχοι αυτού του είδους περιορίζουν την ελευθερία της διεθνούς κίνησης των κεφαλαίων, ενώ μπορούν να επιβληθούν (α) είτε στις εισροές, με τη μορφή της φορολόγησης, επειδή ανατιμούν το νόμισμα, επιδεινώνοντας τις εξαγωγές, (β) είτε στις εκροές, με τη μορφή του περιορισμού των ποσοτήτων (αναλήψεων, εμβασμάτων), καθώς επίσης με την υποχρέωση λήψης αδείας ή δήλωσης για τη μεταφορά κεφαλαίων στο εξωτερικό.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ελέγχου των κεφαλαίων στην οικονομία είναι αυτό της Χιλής (1982 – 1999), με στόχο τον περιορισμό του όγκου των βραχυπρόθεσμων δανείων σε συνάλλαγμα – επειδή οι ξαφνικές, μαζικές εκροές αυτού του είδους των δανείων, μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες χρηματοπιστωτικές κρίσεις (όπως συνέβη στην Ασιατική κρίση, σε αυτήν του Μεξικού κλπ.). Διακρίνουμε δε τα εξής είδη:
.
(α) Άμεσοι έλεγχοι κεφαλαίων: Ρυθμίζουν τις διασυνοριακές χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, μέσω της υποχρέωσης λήψης αδειών ή των απαγορεύσεων τους.
(β) Έμμεσοι έλεγχοι κεφαλαίων: Γίνεται προσπάθεια να ακριβύνουν οι συναλλαγές με το εξωτερικό – είτε μέσω της επιβολής φόρων στις εκροές, είτε με ένα σύστημα διπλών ή πολλαπλών ισοτιμιών, όπως συμβαίνει σήμερα στη Βενεζουέλα.
.
Περαιτέρω, η χρηματοπιστωτική θεωρία υποστηρίζει πως η απελευθέρωση της κυκλοφορίας των κεφαλαίων οδηγεί στη μείωση του κόστους τους, καθώς επίσης στη διευκόλυνση της εύρεσης τους – ενώ, μέσω του ελεύθερου ανταγωνισμού, τα χρηματοπιστωτικά συστήματα κερδίζουν σε ευελιξία και αποδοτικότητα.
Εκτός αυτού, οι «ανοιχτές αγορές» εξασφαλίζουν την πειθαρχία της οικονομικής πολιτικής των κυβερνήσεων, οι οποίες είναι υποχρεωμένες να υποτάσσονται στις αγορές – με την έννοια πως οι δυνατότητες χρηματοδότησης των κρατών τους, καθώς επίσης το κόστος (επιτόκια), δυσχεραίνουν, όταν τα χρέη τους αυξάνονται, στην περίπτωση ελλειμμάτων (ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, προϋπολογισμός), όταν μειώνεται η ανταγωνιστικότητα τους κοκ.
Η θεωρία αυτή χρησιμοποιήθηκε από το νεοφιλελευθερισμό, με αποτέλεσμα οι περισσότερες χώρες να έχουν έκτοτε (1980) απελευθερώσει τις αγορές κεφαλαίων τους, καταργώντας τους ελέγχους στη διακίνηση τους. Επειδή όμως ουσιαστικά γκρέμισαν τα τείχη τους, τα οποία τις προστάτευαν από το τοκογλυφικό κεφάλαιο, με τη γνωστή αγελαία συμπεριφορά του, παρέδωσαν ένα μεγάλο μέρος της εθνικής κυριαρχίας τους στις αγορές – οι οποίες πλέον διοικούν απολυταρχικά τον πλανήτη.
Ακριβώς αυτή ήταν η αιτία μίας σειράς κρίσεων που συντάραξαν την υφήλιο, όπως η Ασιατική, η Ρωσική, κυρίως δε η πρόσφατη του 2007. Σε κάθε περίπτωση, χώρες με απελευθερωμένες αγορές κεφαλαίων γίνονται πολύ εύκολα θύματα των κερδοσκόπων – όπως στο παράδειγμα των ασιατικών κρατών, τα οποία βυθίστηκαν στην κρίση αμέσως μετά το άνοιγμα των χρηματοπιστωτικών αγορών τους. Αντίθετα, τα κράτη που είχαν τότε αυστηρούς περιορισμούς, όπως η Κίνα και η Ινδία, δεν «προσβλήθηκαν» από την κρίση.
Περαιτέρω, η βασική αιτία των κρίσεων δεν είναι τόσο η απελευθέρωση των αγορών, όσο η μεταβλητότητα (αστάθεια) των διεθνών κεφαλαιακών ροών – η οποία έχει σήμερα αυξηθεί κατακόρυφα, λόγω των συνεχών «πακέτων ρευστότητας» (QE) των κεντρικών τραπεζών. Πόσο μάλλον όταν οι διοικητές τους, ιδιαίτερα της ιδιωτικής Fed και της ΕΚΤ, έχουν «αναβαθμισθεί» στους πραγματικούς ηγεμόνες της Δύσης.
Σε κάθε περίπτωση θεωρείται πως ο έλεγχος κεφαλαίων είναι χρήσιμος, σε εποχές που είναι ταραχώδεις για τις διεθνείς αγορές – επειδή τότε η οικονομία της χώρας που τους επιβάλλει, προστατεύεται από τους κινδύνους μετάδοσης (μόλυνσης). Όταν όμως οι συνθήκες είναι θετικές, αναπτυξιακές, τότε οι έλεγχοι κεφαλαίων είναι αρνητικοί.
