Θα ήταν ανόητο να θελήσει να προβλέψει κανείς το μέλλον του καπιταλισμού – οπότε η μοναδική δυνατότητα είναι οι διαπιστώσεις, σύμφωνα με τις οποίες οι δυτικές κοινωνίες εμφανίζουν ραγδαία αυξανόμενες ρωγμές που απειλούν το οικοδόμημα
(To άρθρο αποτελείται από 2 Σελίδες)
.
“Εάν ένας πολιτικός ήταν ειλικρινής απέναντι στους εκλογείς του, θα τους έλεγε πως πρέπει να είναι έτοιμοι για όλα – πως οφείλουν να βοηθήσουν μόνοι τους τον εαυτό τους χωρίς να περιμένουν τίποτα από την Πολιτεία, ότι το επάγγελμα που μαθαίνουν σήμερα δεν θα υπάρχει ενδεχομένως αύριο, πως η κοινωνική ασφάλιση δεν είναι δεδομένη, ούτε οι συντάξεις, καθώς επίσης ότι ο πλανήτης, μαζί με τη χώρα τους, μετατρέπεται σε ένα περιπετειώδες, άγριο πάρκο, το οποίο είναι αδύνατον να διασχίζει κανείς στο μέλλον με την ασφάλεια που είχε στο παρελθόν”.
.
Άρθρο
Η κατάρρευση του καπιταλισμού αποτελούσε πάντοτε ένα σημαντικό θέμα στη σύγχρονη οικονομία – ενώ στο παρελθόν δεν ήταν μόνο ο K. Marx πεπεισμένος πως ο καπιταλισμός έχει ημερομηνία λήξης, αλλά και ο D. Ricardo. Ο Keynes είχε γράψει πως τα εγγόνια του, δηλαδή εμείς, δεν θα ζούσαμε πια σε ένα καπιταλιστικό σύστημα, ενώ ο Schumpeter είχε δύο διαφορετικές απόψεις:
(α) Σύμφωνα με την πρώτη, η οποία εκφράσθηκε κατά τη διάρκεια της νεανικής του ηλικίας, το απάνθρωπο αυτό σύστημα, το οποίο στηριζόταν στον ανταγωνισμό, στην ιδιοκτησία και στις αγορές, θα προβλημάτιζε έντονα κάποια στιγμή τους ανθρώπους, με αποτέλεσμα να επιχειρήσουν να το αλλάξουν.
(β) Με βάση τη δεύτερη, στην οποία κατέληξε αργότερα, όταν ήταν ήδη ηλικιωμένος, οι σοσιαλδημοκράτες θα «στραγγάλιζαν» την καπιταλιστική επιχειρηματικότητα, η οποία βασίζεται στη δημιουργική καταστροφή, για παρόμοιους λόγους – επειδή είναι ανασφαλής, αβέβαιη, «μανιοκαταθλιπτική» γενικότερα και πολύ κουραστική.
Σήμερα επανέρχεται η συζήτηση που αφορά το τέλος του καπιταλισμού, το οποίο συνδέεται με την πτώση των Η.Π.Α., με το τέλος της ηγεμονίας του δολαρίου, καθώς επίσης με την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και των μεγάλων τραπεζών – οι οποίες «τρέφονται» από τις κεντρικές που διοικούν ουσιαστικά τα κράτη, έχοντας μετατρέψει την Πολιτική σε πιστό τους υπηρέτη.
Η αιτία τώρα, λόγω της οποίας προβλέπεται το τέλος του καπιταλισμού, είναι η έλλειψη ανάπτυξης, τα τεράστια χρέη που έχουν συσσωρευτεί στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, καθώς επίσης η μη ισορροπημένη αναδιανομή του πλούτου, με αποτέλεσμα τη «διάρρηξη» του κοινωνικού ιστού – ο οποίος έχει αντικατασταθεί από έναν απάνθρωπο κυνισμό του τύπου «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», όπου όλοι ενδιαφέρονται αποκλειστικά και μόνο για το δικό τους συμφέρον.
Εν τούτοις, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο, αφού οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν πως δεν υπάρχει καμία εναλλακτική δυνατότητα, οπότε δεν βλέπουν το λόγο της αντικατάστασης του καπιταλισμού, με την έννοια ενός λειτουργικού συστήματος δημοκρατικής κοινωνικοοικονομικής οργάνωσης – ειδικά μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού στη Σοβιετική Ένωση, καθώς επίσης στα υπόλοιπα κράτη που εφαρμόσθηκε.
Άλλωστε το σημερινό αντίπαλο δέος του, ο κρατικός καπιταλισμός, ο οποίος αποτελεί τη μετεξέλιξη του υπαρκτού κομμουνισμού, με κύριο εκπρόσωπο του την Κίνα, είναι μεν ένα αρκετά επιτυχημένο οικονομικό σύστημα, αλλά βρίσκεται πολύ μακριά από τη Δημοκρατία – αφού πρόκειται ουσιαστικά για μία μορφή εθνικοσοσιαλισμού, όπως αυτή που κυριάρχησε στο παρελθόν στη ναζιστική Γερμανία.
Συνεχίζοντας, το τέλος του καπιταλισμού δεν φαίνεται πως θα είναι το αποτέλεσμα της ελεύθερης επιλογής των ανθρώπων, οι οποίοι θα αποφάσιζαν την αντικατάσταση του με κάποιο άλλο σύστημα – ανάλογα λειτουργικό και δημοκρατικό.
Αντίθετα, θεωρείται πως θα καταστραφεί από μόνος του, μέσα από μία διαδικασία που ξεκίνησε το 1970 – όπου κυριάρχησαν τα χρήματα χωρίς αντίκρισμα (κατάργηση του κανόνα του χρυσού), επικράτησε ο νεοφιλελευθερισμός, ακολούθησε η παγκοσμιοποίηση, μεταφέρθηκε το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγικής διαδικασίας στην Ασία, διογκώθηκε υπερβολικά το χρηματοπιστωτικό σύστημα, σταμάτησε η ανάπτυξη στη Δύση, εκτοξεύθηκαν στα ύψη τα χρέη, ξέσπασε η κρίση του 2008 και αυξήθηκαν επικίνδυνα οι ισολογισμοί όλων των κεντρικών τραπεζών, παρασέρνοντας σε μία παράλογα ανοδική πορεία τους δείκτες των χρηματιστηρίων (γράφημα).
.
ΗΠΑ – η εξέλιξη του δημόσιου χρέους, του ΑΕΠ, της ποσότητας χρήματος και του δείκτη Dow Jones.
(*Πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)
.
Στα πλαίσια αυτά, θεωρείται πολύ σωστά πως η κρίση του 2008 δεν επιλύθηκε, αλλά απλά αγοράσθηκε χρόνος, με ένα πάρα πολύ ακριβό τίμημα – πόσο μάλλον όταν οι τεράστιες ποσότητες φθηνών χρημάτων, με τις οποίες πλημμύρισαν το σύστημα οι κεντρικές τράπεζες, δεν έχουν οδηγήσει τις δυτικές οικονομίες στην ανάπτυξη.
Θα μπορούσε βέβαια να ισχυρισθεί κανείς πως κάτι ανάλογο βίωσε η Δύση το 1929, όταν κατέρρευσαν οι αγορές και ακολούθησε η Μεγάλη Ύφεση, η οποία ισοπέδωσε κυριολεκτικά το καπιταλιστικό κοινωνικό σύστημα – χωρίς όμως τελικά να το καταστρέψει, αφού συνεχίζει να υπάρχει σήμερα. Η αιτία όμως που τελικά δεν κατέρρευσε τότε ο καπιταλισμός δεν είναι άλλη από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο – ο οποίος ουσιαστικά συνέβαλλε στη διατήρηση του. Κανένας όμως δεν εύχεται να συμβεί σήμερα κάτι ανάλογο, χωρίς βέβαια να μπορεί να το αποκλείσει – ειδικά όταν διαισθάνεται πως ενδεχομένως κάτι τέτοιο επιδιώκεται στο μέτωπο της Ρωσίας.
