Όσο δεν εργάζονται οι άνθρωποι και δεν λειτουργούν οι μηχανές, δεν υπάρχει ελπίδα για το μέλλον – ακόμη και όταν μία χώρα εμφανίζει πλεονάσματα στον προϋπολογισμό της, έχουν κέρδη κάποιες επιχειρήσεις της ή αυξάνονται οι αποταμιεύσεις ορισμένων Πολιτών της
(To άρθρο αποτελείται από 3 Σελίδες)
Εάν ρωτήσει κανείς την πλειοψηφία των ανθρώπων σήμερα, σχετικά με τον τρόπο της δημιουργίας των πιστώσεων, που στηρίζεται ο τραπεζικός δανεισμός καλύτερα, θα λάβει πιθανότατα την παρακάτω απάντηση:
.
“Οι πιστώσεις δημιουργούνται όταν κάποιος καταναλώνει λιγότερα χρήματα, αποταμιεύει περισσότερα και καταθέτει τις οικονομίες του στην τράπεζα – η οποία τις δανείζει με τη σειρά της σε άτομα ή επιχειρήσεις που τις ζητούν. Εάν δεν αποταμιεύει κανένας, τότε η τράπεζα δεν έχει χρήματα, οπότε δεν μπορεί να δανείσει κανέναν – με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις να μην έχουν τη δυνατότητα να δανειστούν και επομένως να αδυνατούν να προβούν σε επενδύσεις“.
.
Πολλοί, μεταξύ των οποίων αρκετοί καθηγητές οικονομικών, είναι επίσης της άποψης ότι, “Η αποταμίευση είναι ένα από τα βασικά καθήκοντα τόσο των Πολιτών, όσο και των κυβερνήσεων – οι οποίες δεν πρέπει ποτέ να δαπανούν τις αποταμιεύσεις των Πολιτών τους, για τη χρηματοδότηση των κρατικών ελλειμμάτων. Εάν το κάνουν, τότε στερούν τα χρήματα από τις επιχειρήσεις, οι οποίες δεν έχουν τη δυνατότητα να δανειστούν – επειδή δεν μπορούν να δοθούν περισσότερα δάνεια από τις εκάστοτε αποταμιεύσεις.
Περαιτέρω η πλειοψηφία πιστεύει ότι, “Η αδυναμία δανεισμού των επιχειρήσεων θέτει σε κίνδυνο την ανάπτυξη και την απασχόληση. Επομένως, εάν το κράτος παύει να δαπανάει περισσότερα από αυτά που εισπράττει, αποταμιεύοντας με τη σειρά του τη διαφορά, τότε είναι δυνατόν να αυξηθούν οι πιστώσεις, να γίνουν περισσότερες επενδύσεις, να ενταθεί η ανάπτυξη και να καταπολεμηθεί η ανεργία“. Ισχύουν όμως όλα αυτά;
.
Ανάλυση
Αν και τα παραπάνω ακούγονται πολύ λογικά η εντύπωση, σύμφωνα με την οποία για να δοθούν δάνεια (πιστώσεις) θα πρέπει κάποιοι να μειώσουν τα έξοδα τους και να αποταμιεύσουν, είναι απολύτως εσφαλμένη. Από την πλευρά δε της οικονομικής πολιτικής είναι εξαιρετικά επικίνδυνη – αφού έχει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα.
Για να κατανοήσει κανείς το συγκεκριμένο γεγονός, θα πρέπει να φαντασθεί εν πρώτοις μία Οικονομία, στην οποία υπάρχουν μόνο νοικοκυριά και επιχειρήσεις – αφήνοντας το κράτος και τις αγορές του εξωτερικού εκτός, έτσι ώστε να απλοποιήσει το παράδειγμα του. Ας υποθέσουμε τώρα πως στην Οικονομία αυτή, τα νοικοκυριά δαπανούν τόσα χρήματα για την αγορά καταναλωτικών αγαθών, όσοι ακριβώς είναι οι μισθοί, με τους οποίους αμείβονται από τις επιχειρήσεις που εργάζονται.
Απλούστερα, στο τέλος κάθε μήνα οι επιχειρήσεις καταθέτουν τους μισθούς των εργαζομένων στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους – ενώ, κατά τη διάρκεια του επόμενου μήνα, οι εργαζόμενοι αγοράζουν προϊόντα από τις επιχειρήσεις. Επομένως, τα χρήματα κυκλοφορούν ασταμάτητα, μεταξύ των εργαζομένων και των επιχειρήσεων – εκτός εάν οι εργαζόμενοι, τα νοικοκυριά καλύτερα, αποφασίσουν να μην καταναλώνουν το σύνολο των μισθών και των εισοδημάτων τους, αλλά να αποταμιεύσουν ένα μέρος τους.
Στην περίπτωση αυτή κατανοεί κανείς αμέσως ότι, ακριβώς στο ύψος του ποσού που αποταμιεύουν τα νοικοκυριά, μειώνονται οι εισπράξεις των επιχειρήσεων – ο μηνιαίος τζίρος τους. Οι επιχειρήσεις λοιπόν έχουν στη διάθεση τους λιγότερα χρήματα, ενώ τα νοικοκυριά περισσότερα.
Στο απλοποιημένο παράδειγμα μας προσθέτουμε εδώ το δημόσιο (κράτος), καθώς επίσης το εξωτερικό. Όταν μειώνεται η κατανάλωση και εξ αυτής ο τζίρος των επιχειρήσεων, τότε οι φορολογικές υπηρεσίες μίας χώρας εισπράττουν λιγότερα (από ΦΠΑ κλπ.) – ενώ όταν τα νοικοκυριά αγοράζουν λιγότερα εισαγόμενα προϊόντα, τότε οι εξαγωγές των υπολοίπων χωρών μειώνονται αντίστοιχα.
Σε γενικές γραμμές λοιπόν, όταν κάποιος μειώνει τις δαπάνες του, μειώνονται τα εισοδήματα όλων των υπολοίπων κατά το ίδιο ποσόν – επειδή δεν μπορούν να υπάρξουν έσοδα, όταν δεν υπάρχουν αντίστοιχες δαπάνες. Επομένως, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο από αυτό που πιστεύουμε – αφού όταν αποταμιεύουμε δεν δημιουργούνται περισσότερα χρήματα για το σύνολο της Οικονομίας, αλλά λιγότερα. Εκτός αυτού, κανένας δεν έχει πάρει ή δεν έχει δώσει κάποιο δάνειο, χρησιμοποιώντας τις αποταμιεύσεις.
.
Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΑΝΕΙΣΜΟΥ
Επιστρέφοντας τώρα στο αρχικό παράδειγμα μας, σε μία Οικονομία δηλαδή που υπάρχουν μόνο νοικοκυριά και επιχειρήσεις, υποθέτουμε πως οι αποταμιευτές θα μπορούσαν να σκεφθούν να δανείσουν οι ίδιοι τα χρήματα που τους περισσεύουν στις επιχειρήσεις. Πριν όμως κάνουν κάτι τέτοιο, θα εξέταζαν πολύ προσεκτικά εκείνες τις επιχειρήσεις, στις οποίες θα αποφάσιζαν να δανείσουν τις αποταμιεύσεις τους – κατανοώντας το ρίσκο που εμπεριέχει η απόφαση τους.
Μία από τις βασικές αιτίες του ενδεχόμενου δισταγμού τους να δανείσουν τις επιχειρήσεις, θα αποτελούσε η μείωση του τζίρου τους, λόγω της αύξησης των αποταμιεύσεων – οπότε ο ανάλογος περιορισμός της δυνατότητας τους να εξυπηρετήσουν τα υφιστάμενα δάνεια τους, καθώς επίσης η αυξημένη πιθανότητα χρεοκοπίας τους.
Εάν τώρα οι επιχειρήσεις, στη θέση του τζίρου που έχουν χάσει λόγω των αποταμιεύσεων, δανειστούν ανάλογα ποσά, τότε ο κίνδυνος χρεοκοπίας τους μεγεθύνεται – μεταξύ άλλων επειδή θα πρέπει να πληρώσουν υψηλότερους τόκους, αυξάνοντας έτσι τα έξοδα λειτουργίας τους. Επομένως, τα λογικά νοικοκυριά θα είναι λιγότερο διατεθειμένα να δανείσουν τις αποταμιεύσεις τους στις επιχειρήσεις, όσο μεγαλύτερο είναι το ρίσκο να τις χάσουν – όπου όμως το ρίσκο αυξάνεται, ευθέως ανάλογα με το ύψος των αποταμιεύσεων.
Αυτό σημαίνει με τη σειρά του ότι, δεν είναι καθόλου πιθανός ο δανεισμός των επιχειρήσεων από τα νοικοκυριά – αλλά ούτε και ότι οι επιχειρήσεις θα ήθελαν να δανειστούν, κατανοώντας πως με ένα νέο δάνειο θα αυξανόταν τα έξοδα τους, οπότε ο κίνδυνος να χρεοκοπήσουν. Η πλειοψηφία των έντιμων επιχειρήσεων λοιπόν θα μείωνε πιθανότατα το δανεισμό της, για να περιορίσει τα έξοδα της και να μην χρεοκοπήσει – επομένως, μεταξύ άλλων, θα απέλυε κάποιους εργαζομένους της.
Η διαδικασία αυτή έχει δύο τουλάχιστον πλεονεκτήματα για τις επιχειρήσεις: εξοικονομούν χρήματα από τη μείωση των εξόδων τους και διατηρούν ή αυξάνουν τα κέρδη τους, ενώ χρειάζονται λιγότερους εργαζομένους. Επειδή δε τα νοικοκυριά αποταμιεύουν, άρα καταναλώνουν λιγότερα προϊόντα, οι επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να παράγουν λιγότερα – οπότε δεν χρειάζονται τόσους εργαζομένους ή μηχανήματα, όσο προηγουμένως, με αποτέλεσμα να επενδύουν λιγότερα χρήματα.
Αυτό σημαίνει με τη σειρά του πως η βιομηχανία κεφαλαιουχικών αγαθών, αυτή δηλαδή που παράγει μηχανήματα, θα πουλάει λιγότερα – σκεπτόμενη με τη σειρά της εάν πάρει δάνειο για να καλύψει τη διαφορά ή εάν μειώσει το προσωπικό και την παραγωγή της.
To άρθρο αποτελείται από 3 Σελίδες (…)
