Ασύμμετρες οικονομικές εξελίξεις

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Η ΑΠΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ;

Θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς ότι, οι Η.Π.Α. απειλούνται άμεσα με πληθωρισμό, αφού η Fed αυξάνει κάθε μήνα τη ρευστότητα (επομένως τον ισολογισμό της, καθώς επίσης τη βασική ποσότητα χρήματος), κατά 85 δις $ – γεγονός που φαίνεται καθαρά από το διάγραμμα που ακολουθεί:

.

.

Εν τούτοις, παρά την εντυπωσιακή πραγματικά «κλιμάκωση», αυτό δεν σημαίνει αυτόματα πως τα χρήματα καταλήγουν στην πραγματική οικονομία, αυξάνοντας τις τιμές των προϊόντων – οπότε τον πληθωρισμό. Στην προκειμένη περίπτωση οι παράγοντες, οι οποίοι θα μπορούσαν να αυξήσουν τον πληθωρισμό, είναι ο «πολλαπλασιαστής χρήματος», καθώς επίσης η ταχύτητα κυκλοφορίας των χρημάτων (Velocity).

(α)  Ειδικότερα, ο «πολλαπλασιαστής χρήματος» ενημερώνει σχετικά με το τι συμβαίνει, όσον αφορά τα νέα χρήματα (τύπωμα), τα οποία δημιουργεί μία κεντρική τράπεζα  – υπολογίζεται δε εδώ από την ποσότητα Μ2, διαιρουμένη με τη βασική ποσότητα (Μ2/βάση). Με απλούστερα λόγια, η ποσότητα *Μ2 στις Η.Π.Α. (βλέπε σημείωση στο τέλος του κειμένου) ορίζεται ως τα μετρητά χρήματα, συν τις καταθέσεις όψεως στις εμπορικές τράπεζες, συν τις καταθέσεις ταμιευτηρίου.

Όσο υψηλότερος είναι ο πολλαπλασιαστής, τόσο πιο πολύ χρησιμοποιούν οι εμπορικές τράπεζες τα χρήματα που λαμβάνουν από την κεντρική, εγκρίνοντας νέα δάνεια. Στο διάγραμμα που ακολουθεί, φαίνεται η εξέλιξη του πολλαπλασιαστή στις Η.Π.Α., μετά το 1980 – όπου οι γκρίζες στήλες απεικονίζουν τις υφέσεις.

.

.

Μετά από μία ομαλή σχετικά πτώση (1985 – 1995), διαπιστώνεται μία σταθερότητα (1995 – 2005), κατά τη διάρκεια της οποίας ο πολλαπλασιαστής παρέμεινε στο 8 – αυξανόμενος στη συνέχεια ελαφρά (στο 9). Μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης όμως, κατέρρευσε ο πολλαπλασιαστής – παραμένοντας σε πολύ χαμηλά επίπεδα (σήμερα γύρω στο 3), παρά την παροχή ρευστότητας από τη Fed. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει, μεταξύ άλλων ότι, τα χρήματα της κεντρικής τράπεζας δεν έφτασαν ποτέ στην πραγματική οικονομία – παραμένοντας «εγκλωβισμένα» στις εμπορικές τράπεζες.

(β)  Η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος στην προκειμένη περίπτωση υπολογίζεται, αφού διαιρέσει κανείς το εκάστοτε ΑΕΠ, με την ποσότητα Μ2 (ΑΕΠ/Μ2). Μέσω του δείκτη αυτού διαπιστώνεται με ποιά συχνότητα «ανακυκλώνεται» η υφιστάμενη ποσότητα χρήματος, για να επιτευχθεί το εκάστοτε ΑΕΠ. Με απλά λόγια, εάν τα χρήματα αλλάζουν πολύ συχνά χέρια, όταν δηλαδή η ταχύτητα κυκλοφορίας τους είναι υψηλή, σημαίνει ότι η οικονομία ευρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση – ενδεχομένως δε ότι υπερθερμαίνεται.

Το διάγραμμα που ακολουθεί δείχνει την ταχύτητα κυκλοφορίας των χρημάτων στις Η.Π.Α., μετά το 1960 – όπου ξανά οι γκρίζες στήλες δείχνουν τις υφέσεις.

.

.

Από το σχήμα φαίνεται πάρα πολύ καθαρά η ραγδαία αύξηση της κυκλοφορίας του χρήματος Μ2, στη δεκαετία της μεγάλης ανάπτυξης στις Η.Π.Α. (1990-2000) – καθώς επίσης η απότομη μείωση της, μετά το ξέσπασμα της κρίσης. Όπως συνέβη δε και με τον πολλαπλασιαστή, έτσι και η ταχύτητα χρήματος κατέρρευσε, παραμένοντας έκτοτε σε πολύ χαμηλά επίπεδα.

Ολοκληρώνοντας, με βάση τα παραπάνω, οι Η.Π.Α. έχουν πέσει σε μία κλασσική παγίδα ρευστότητας, από την οποία πολύ δύσκολα θα καταφέρουν να αποδράσουν – γεγονός που σημαίνει ότι, απειλούνται κυρίως με αποπληθωρισμό, παρά με πληθωρισμό. Φυσικά η κατάσταση θα μπορούσε να αντιστραφεί ξαφνικά, οπότε η κεντρική τράπεζα θα έπρεπε να προλάβει τότε να απορροφήσει την υπερβάλλουσα ρευστότητα, για να μην προκληθεί πληθωρισμός – κάτι που παρομοιάζεται με την προσπάθεια να επαναφέρει κανείς στο σωληνάριο την οδοντόπαστα, την οποία έχει προηγουμένως σκορπίσει έξω.

 .

*Σημείωση κειμένου

ΜΒ: Κέρματα + US Notes + FED Notes + Καταθέσεις της FED

MO: Το σύνολο του φυσικού χρήματος. ΜΟ = FED Notes, US Notes + Κέρματα.

M1:  Το συνολικό ποσό του ΜΟ (μετρητά, κέρματα) εκτός του ιδιωτικού τραπεζικού συστήματος, συν το ποσό των καταθέσεων όψεως, ταξιδιωτικές επιταγές και λοιπές καταθέσεις.

Μ2: M1 + οι περισσότερες καταθέσεις αποταμίευσης, λογαριασμοί υψηλής ρευστοποίησης (money market accounts), αμοιβαία κεφάλαια υψηλής ρευστοποίησης και μικρής ονομαστικής αξίας προθεσμιακές καταθέσεις.