Η ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ
Πρόκειται προφανώς για μία θετική εξέλιξη, οπότε θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μία επιτυχία – του ιδιωτικού τομέα βέβαια, όπως έχουμε ήδη αναφέρει (ανάλυση μας), αφού το δημόσιο υποχρέωσε τις τράπεζες να χρεοκοπήσουν, υπογράφοντας το εγκληματικό PSI και αναγκάζοντας τες να διαγράψουν μεγάλο μέρος των απαιτήσεων τους.
Εκτός αυτού οι ελληνικές τράπεζες, διαθέτοντας συνολικές καταθέσεις ύψους 163 δις € (παρά το ότι διέφυγαν στο εξωτερικό περίπου 100 δις €, λόγω του φόβου επιστροφής στη δραχμή), έναντι δανείων 220 δις €, ευρίσκονται σε πολύ καλύτερη κατάσταση, συγκριτικά με αυτές άλλων χωρών της Ευρωζώνης – πόσο μάλλον εάν υπολογίσουμε στις αποταμιεύσεις των Ελλήνων ένα μέρος της ακίνητης περιουσίας τους, επειδή οι περισσότεροι επέλεγαν αυτόν τον τρόπο αποταμίευσης, αντί των καταθέσεων.
Όμως, από την πλευρά του δημοσίου, πρόκειται ξανά για μία στρεβλή εικόνα – αφού τα αποτελέσματα των μεθόδων και των αποφάσεων του ίσως αποδειχθούν ξανά μοιραία για τις ελληνικές τράπεζες. Το μεγαλύτερο πρόβλημα θα προκύψει πιθανότατα από τις επισφάλειες – οι οποίες οφείλονται αφενός μεν στην κατακόρυφη πτώση των μισθών και των εισοδημάτων, αφετέρου στην ύφεση.
Εν τούτοις, το θέμα για την Ελλάδα δεν είναι τόσο η κατάσταση των τραπεζών ή τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουν – αλλά, κυρίως, η δυνατότητα τους να παρέχουν πιστώσεις στην πραγματική οικονομία, έτσι ώστε να διενεργηθούν επενδύσεις, να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και να ξεφύγουμε από την ύφεση.
Στα πλαίσια αυτά, επειδή είναι πολλοί αυτοί που ισχυρίζονται εσφαλμένα ότι, οι ελληνικές τράπεζες έχουν μεγάλα προβλήματα ρευστότητας, οπότε αυτός είναι ο λόγος που δεν δανείζουν την πραγματική οικονομία, θεωρούμε σκόπιμο να αναφέρουμε επιγραμματικά τον τρόπο λειτουργίας των τραπεζών, όσον αφορά την παροχή δανείων.
(α) Η λειτουργία των τραπεζών
Οι τράπεζες δεν χρειάζονται καταθέσεις ή δικά τους κεφάλαια, στο ύψος των δανείων που μπορούν να προσφέρουν – επειδή έχουν τη δυνατότητα να δημιουργούν χρήματα από το πουθενά, μέχρι ενός ορισμένου ορίου. Το όριο αυτό έχει σχέση με το ελάχιστο εγγυητικό κεφάλαιο που απαιτούν οι κεντρικές τράπεζες – το οποίο είναι σήμερα 1% στην Ευρωζώνη. Αυτό σημαίνει ότι, για κάθε 100 € δάνειο που παρέχουν, υποχρεούνται να διατηρούν μόλις 1 € στην ΕΚΤ. Στο παράδειγμα που ακολουθεί φαίνεται ο τρόπος, με τον οποίο λειτουργούν οι τράπεζες.
Παράδειγμα: Όταν μία τράπεζα προσφέρει ένα δάνειο 100 € σε έναν πελάτη της, τότε έχει μία αντίστοιχη απαίτηση 100 € απέναντι του. Το δάνειο αυτό φαίνεται στο ενεργητικό του Ισολογισμού της τράπεζας – στα περιουσιακά της στοιχεία δηλαδή.
Εάν υποθέσουμε τώρα ότι, ο δανειολήπτης παίρνει τα 100 € μετρητά, για να αγοράσει κάποια προϊόντα, δεν σημαίνει ότι η τράπεζα «έχασε» τα 100 € – αφού απλά άλλαξαν οι εγγραφές στο ενεργητικό του Ισολογισμού της. Απλούστατα, μειώθηκαν τα μετρητά από το ταμείο της και αυξήθηκαν οι απαιτήσεις της – με αποτέλεσμα ο Ισολογισμός της να παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητος.
Πηγή των μετρητών μπορεί να είναι οι καταθέσεις κάποιων αποταμιευτών που δανείζουν ουσιαστικά τα χρήματα τους στην τράπεζα – η οποία τους τα χρωστάει. Τα χρέη και οι αποταμιεύσεις παραμένουν στην πραγματικότητα αμετάβλητα – με μοναδική διαφορά το ότι, το χρέος της τράπεζας απέναντι στον αποταμιευτή, μεταβιβάζεται στο δανειολήπτη.
Εάν τώρα η τράπεζα παρέχει κάποιο δάνειο, χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη αποταμίευση, τότε χρεώνεται απέναντι στην κεντρική τράπεζα (οι ελληνικές τράπεζες, μετά την διαφυγή καταθέσεων ύψους περί τα 100 δις € στο εξωτερικό, δανείσθηκαν από την ΕΚΤ ένα σχεδόν αντίστοιχο ποσόν). Το ύψος των διαθεσίμων χρημάτων της λοιπόν αυξάνεται, ανάλογα με τις πιστώσεις που δίνει – δημιουργείται δηλαδή από το πουθενά.
Το πόσες καταθέσεις εγγράφει λοιπόν στα βιβλία της, το πόσα μετρητά χρήματα ή απαιτήσεις δηλαδή διατηρεί στο ενεργητικό του Ισολογισμού της, καθώς επίσης το πόσες υποχρεώσεις έχει απέναντι στους καταθέτες της, στο παθητικό του ισολογισμού της, δεν έχει τεχνικά καμία σχέση με το θέμα της παροχής δανείων.
Το ύψος των δανείων τώρα που μπορεί και επιτρέπεται να δώσει μία τράπεζα, σε σχέση με τις καταθέσεις της, καθορίζεται από την πολιτική επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας, καθώς επίσης από διάφορες άλλους κανόνες – όπως, για παράδειγμα, από το ύψος των ιδίων κεφαλαίων που υποχρεούται να διατηρεί.
(β) Συμπέρασμα
Με κριτήριο την παραπάνω υπεραπλουστευμένη ανάλυση της λειτουργίας των τραπεζών κατανοούμε ότι, το πρόβλημα των ελληνικών τραπεζών, όσον αφορά το δανεισμό της πραγματικής οικονομίας, δεν είναι η ρευστότητα τους – αλλά η γενικότερη κατάσταση της πατρίδας μας η οποία, μεταξύ άλλων, τις αναγκάζει να χρεώνουν υψηλότερα επιτόκια, λόγω του πολύ μεγαλύτερου ρίσκου των ελληνικών επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
Με απλά λόγια η αιτία είναι το ότι οι τράπεζες, για να δανείσουν τα χρήματα τους, οφείλουν να είναι σε κάποιο βαθμό σίγουρες για την επιστροφή τους – να αναλαμβάνουν δηλαδή ρίσκα, τα οποία μπορούν να θεωρηθούν ως φυσιολογικά, ως «διαχειρίσιμα». Άλλωστε δεν είναι μόνο υπεύθυνες απέναντι στους μετόχους, αλλά και στους καταθέτες τους – από κάθε πλευρά (τα περί εγγυητικών κεφαλαίων για τις καταθέσεις, είναι εκτός πραγματικότητας).
Στα πλαίσια αυτά, καμία τράπεζα δεν δανείζει χρήματα σε υφιστάμενους ή μελλοντικούς ανέργους – σε πολίτες που υπερφορολογούνται, οπότε μειώνονται δραματικά τα εισοδήματα τους, σε επιχειρήσεις που πουλούν όλο και λιγότερα προϊόντα, λόγω μειωμένης κατανάλωσης, σε εταιρείες, οι πελάτες των οποίων αντιμετωπίζουν δυσκολίες πληρωμής των λογαριασμών τους, σε κράτη στα πρόθυρα της χρεοκοπίας κοκ.
Εκτός αυτού, όταν οι ενυπόθηκες εγγυήσεις των τραπεζών χάνουν συνεχώς σε αξία αφού, για παράδειγμα, οι τιμές των ακινήτων στην Ελλάδα καταρρέουν, αφενός μεν αναγκάζονται να περιορίσουν τα υφιστάμενα δάνεια τους, λόγω μειωμένων εγγυήσεων, αφετέρου τα καινούργια που τυχόν δίνουν είναι πολύ χαμηλότερα – προσαρμοσμένα στις νέες αξίες των εγγυήσεων τους.
Επομένως, πρόκειται και εδώ για μία παταγώδη αποτυχία της πολιτικής αφού, καταδικάζοντας την οικονομία στην ύφεση και στην ανεργία, προκαλεί μία πιστωτική ασφυξία, η οποία θα δημιουργήσει ξανά προβλήματα στις τράπεζες – επειδή τόσο η κερδοφορία, όσο και η επιβίωση τους, είναι συνάρτηση των δανείων που παρέχουν.
Τα προβλήματα δε αυτά θα συνεχίσουν να διαχέονται στην πραγματική οικονομία, με αποτέλεσμα να επιταχυνθεί ο καθοδικός σπειροειδής κύκλος – ο οποίος καταλήγει συνήθως στη χρεοκοπία μίας χώρας, συμπεριλαμβανομένων των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και των τραπεζών της (δεν χρεοκοπούν ποτέ τα κράτη, αλλά οι πολίτες τους).
Ολοκληρώνοντας, ο πρόσφατες απαιτήσεις της Τρόικας να πουλήσουν οι ελληνικές τράπεζες τις θυγατρικές τους στο εξωτερικό (Βαλκάνια κλπ.), έτσι ώστε να ενισχύσουν τα ίδια κεφάλαια τους, αποτελούν μία ακόμη απόδειξη της πλήρους εξάρτησης της χώρας μας – ενώ οφείλει να μας προβληματίσει σοβαρά, σε σχέση με το τι ακριβώς σχεδιάζουν για την Ελλάδα (εξουδετέρωση των παρενεργειών τυχόν χρεοκοπίας της στην Α. Ευρώπη κλπ.).
