.
.
Ο αμερικανός πρόεδρος φαίνεται να είναι ο μοναδικός πολιτικός που θέλει να εφαρμόσει τις προεκλογικές του δεσμεύσεις – ενώ κατηγορείται για την κήρυξη ενός παγκοσμίου εμπορικού πολέμου από εκείνες τις χώρες, οι οποίες εκμεταλλεύονται για πολλά χρόνια την αμερικανική αγορά, υιοθετώντας έναν αθέμιτο μερκαντιλισμό.
.
Ανάλυση
Το εμπορικό έλλειμμα των Η.Π.Α. το 2017, το μεγαλύτερο στον πλανήτη από το 1975 και μετά, ήταν 810 δις $ – αφού εισήγαγαν προϊόντα ύψους 2,361 τρις $ (κυρίως αυτοκίνητα, πετρέλαιο και κινητά τηλέφωνα), ενώ εξήγαγαν 1,551 τρις $ (ως επί το πλείστον εμπορικά αεροσκάφη, αυτοκίνητα και τρόφιμα). Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών τους, το οποίο συμπεριλαμβάνει τις υπηρεσίες, ήταν 566 δις $ – με εισαγωγές 2,895 τρις $ και εξαγωγές 2,329 τρις $ (πηγή).
Λογικά λοιπόν ο πρόεδρος Trump, πιστός στις προεκλογικές του δεσμεύσεις, καθώς επίσης γνωρίζοντας ότι οι αιτίες της παρακμής των μεγάλων δυνάμεων ήταν ανέκαθεν τα οικονομικά τους προβλήματα, αποφάσισε να μειώσει αυτά τα ελλείμματα – επιβάλλοντας προστατευτικά μέτρα, δασμούς δηλαδή, σε εκείνες τις χώρες που έχουν υιοθετήσει το μερκαντιλισμό σε συνδυασμό με το μισθολογικό dumping ως πολιτική τους, αδιαφορώντας για τις ζημίες που προκαλούν στους εμπορικούς τους εταίρους.
Στα πλαίσια αυτά, μετά τη νέα φορολογική πολιτική που δρομολόγησε με στόχο την επιστροφή των κερδών και των χρημάτων των αμερικανικών πολυεθνικών στη χώρα τους, την επιβολή δασμών και ποσοστώσεων σε εισαγόμενα ηλιακά πάνελ και πλυντήρια ρούχων, καθώς επίσης στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου, αποφάσισε να διευρύνει τα μέτρα όσον αφορά την Κίνα – σημειώνοντας πως οι Η.Π.Α. θα μπορούσαν να παράγουν σχεδόν όλα όσα προϊόντα χρειάζονται, αλλά ορισμένες άλλες χώρες παράγουν εξίσου καλά, με χαμηλότερη τιμή. Η αιτία είναι είτε η νομισματική πολιτική τους, όπως στην περίπτωση της Γερμανίας που εκμεταλλεύεται τα προβλήματα του ευρώ, είτε το χαμηλότερο βιοτικό τους επίπεδο, όπως της Κίνας – λόγω του οποίου είναι σε θέση να παράγει φθηνότερα.
Περαιτέρω, οι Η.Π.Α. έχουν ελλείμματα (λόγω των οποίων αυξάνονται τα χρέη τους και «εξάγονται» θέσεις εργασίας στις πλεονασματικές χώρες), με τα κράτη που πληρούν ένα τουλάχιστον από τα εξής τρία κριτήρια: (α) φθηνότερο κόστος παραγωγής, όσον αφορά τα καταναλωτικά αγαθά ή το πετρέλαιο – όπου όμως το τελευταίο αλλάζει, με την παραγωγή πετρελαιοειδών από σχιστόλιθο (β) μη ανάγκη προϊόντων που παράγουν οι Η.Π.Α. και (γ) μικρότερη εγχώρια αγορά, με αποτέλεσμα να εξάγουν περισσότερα από όσα εισάγουν. Οι πέντε κυριότερες χώρες τώρα, με τις οποίες έχουν τις μεγαλύτερες συναλλαγές οι Η.Π.Α., είναι οι εξής (πηγή):
(α) Η Κίνα: Οι συναλλαγές των Η.Π.Α. με τη χώρα ήταν συνολικής αξίας 636 δις $, με έλλειμμα 375 δις $ (58,96% των συναλλαγών).
(β) Ο Καναδάς: Καταγράφηκαν συναλλαγές 582 δις $, όπου όμως το έλλειμμα των Η.Π.Α. ήταν μόνο 18 δις $ ή 3,09% – το μικρότερο συγκριτικά με πολλά άλλα κράτη
(γ) Το Μεξικό: Η χώρα ανήκει μαζί με τον Καναδά στη NAFTA, έχοντας συναλλαγές ύψους 557 δις $ με τις Η.Π.Α. – με έλλειμμα για την υπερδύναμη 71 δις $ (12,75%).
(δ) Η Ιαπωνία: Τέταρτη μεγαλύτερη εμπορική εταίρος, με συναλλαγές 204 δις $ – όπου όμως το έλλειμμα των Η.Π.Α. ύψους 69 δις $ ή 33,82% ήταν συγκριτικά τεράστιο.
(ε) Η Γερμανία: Συνολικές συναλλαγές 171 δις $ με 65 δις $ έλλειμμα των Η.Π.Α. ή 38% του συνόλου – το δεύτερο μεγαλύτερο ως ποσοστό, με πρώτη την Κίνα και τρίτη την Ιαπωνία.
Συνεχίζοντας, το 66% του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των Η.Π.Α. ήταν με την Κίνα – με κυριότερα προϊόντα εισαγωγών τα ηλεκτρονικά είδη ευρείας κατανάλωσης, την ένδυση και τα μηχανήματα. Πολλά βέβαια από τα εισαγόμενα στις Ηνωμένες Πολιτείες προέρχονται από αμερικανικές εταιρείες (παράδειγμα η Apple), δημιουργώντας τζίρο και κέρδη σε αυτές – καταχωρούνται όμως ως εισαγωγές από την Κίνα, διαστρεβλώνοντας κατά κάποιον τρόπο τα στοιχεία.
Επόμενη, εξαιρώντας εν πρώτοις το Μεξικό λόγω της συμμετοχής του στη NAFTA, την ΕΕ κατά κάποιον τρόπο της Β. Αμερικής, είναι η Ιαπωνία – η οποία εξάγει στις Η.Π.Α. κυρίως αυτοκίνητα, βιομηχανικά εφόδια και εξοπλισμό, εισάγοντας γεωργικά προϊόντα, επίσης βιομηχανικά εφόδια, αεροσκάφη και φαρμακευτικά είδη. Η πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως σήμερα θεωρούταν τη δεκαετία του 1980 (πριν το σπάσιμο της φούσκας των ακινήτων της και το χρηματιστηριακό κραχ που της προκάλεσαν ουσιαστικά οι Η.Π.Α., με την υποχρέωση ανατίμησης του νομίσματος της) ότι, θα υποσκελίσει την υπερδύναμη, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση στον πλανήτη ως προς το ΑΕΠ της – όπως η Κίνα σήμερα.
Στην τρίτη θέση ευρίσκεται η Γερμανία, στην οποία οι Η.Π.Α. εξάγουν εμπορεύματα αξίας 53 δις $ (αυτοκίνητα, αεροσκάφη, φάρμακα), ενώ εισάγουν 118 δις $ σε παρόμοια προϊόντα – μία χώρα που φοβάται όσο τίποτα άλλο την επιβολή δασμών στα αυτοκίνητα της, αφού πουλάει περίπου 500.000 ετησίως στην αμερικανική αγορά.
Τέλος, οι Η.Π.Α. έχουν εμπορικά ελλείμματα με τις χώρες της NAFTA, η οποία θεωρείται ως η μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία παγκοσμίως – ιδίως με το Μεξικό, στο οποίο εξάγουν 243 δις $ (εξαρτήματα αυτοκινήτων και πετρελαϊκά προϊόντα), ενώ εισάγουν 314 δις $, κυρίως αυτοκίνητα, φορτηγά και εξαρτήματα αυτοκινήτων.
Η αντίδραση της Κίνας
Συνεχίζοντας, η Κίνα ήταν η πρώτη χώρα που αντέδρασε έντονα στους νέους δασμούς που ανακοίνωσε ο πρόεδρος Trump – δηλώνοντας πως ως αντίποινα θα επιβάλλει δασμούς σε 128 κατηγορίες προϊόντων που εισάγει από τις Η.Π.Α., αξίας 3 δις $ (πηγή), καταθέτοντας επί πλέον διαμαρτυρία στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου εναντίον της υπερδύναμης.
Στις 120 κατηγορίες αξίας 977 εκ. $ (κυρίως γεωργικά προϊόντα) ανακοίνωσε δασμούς 15%, ενώ σε 8 κατηγορίες αξίας 2 δις $, όπως στα χοιρινά κρέατα, 25% – αφήνοντας όμως να εννοηθεί πως στα αντίποινα της θα συμπεριληφθούν και άλλα μέτρα, όπως η παραγγελία λιγότερων αεροσκαφών από την Boeing, με στόχο να πιέσει ακόμη περισσότερο τον πρόεδρο Trump επειδή θα επηρεαζόταν οι εκλογικές περιφέρειες των Ρεπουμπλικάνων.
Με δεδομένο όμως το ότι, έχει να χάσει πολύ περισσότερα από το να κερδίσει, κρίνοντας από τα τεράστια πλεονάσματα της σε σχέση με τις Η.Π.Α., ενώ ασφαλώς εκμεταλλεύεται περισσότερο από κάθε άλλη χώρα την αμερικανική αγορά, εισάγοντας μεταξύ άλλων χιλιάδες θέσεις εργασίας, η αντίδραση της δεν θα τη βοηθήσει ιδιαίτερα – ενώ, αν και μετά το 2014 έχει σταματήσει την σκόπιμη υποτίμηση του νομίσματος της απέναντι στο δολάριο, δεν είναι σωστό να ξεχνάει πως χρησιμοποίησε το νόμισμα της εξαιρετικά επιθετικά για να αυξήσει τις εξαγωγές της, από το 2000 έως το 2014. Τόνισε βέβαια πως δεν επιθυμεί εμπορικό πόλεμο με τις Η.Π.Α. αλλά, επίσης, πως δεν τον φοβάται – κάτι που μάλλον δεν είναι αντικειμενικό.
Η εθνικιστική σελίδα τώρα «Global Times» ήταν εξαιρετικά επιθετική, αναφέροντας πως ο κ. Trump παίζει με τη φωτιά και τα αποτελέσματα της πολιτικής του θα είναι καταστροφικά για τις Η.Π.Α. – ότι η Κίνα είναι ισότιμη σε πολλούς κλάδους με την υπερδύναμη, η εγχώρια καταναλωτική της αγορά είναι μεγαλύτερη, το λιανικό της εμπόριο σύντομα θα βρεθεί στην πρώτη θέση παγκοσμίως, ενώ στον τομέα της τεχνολογικής ανάπτυξης ήδη προηγείται (πηγή).
Επίσης πως οι Πολίτες της είναι αλληλέγγυοι και σε θέση να αντιμετωπίσουν τις κυρώσεις για πολύ περισσότερο διάστημα από ότι οι Αμερικανοί – ενώ τα κρατικά ΜΜΕ μπορούν να απαιτήσουν από τους Κινέζους το μποϊκοτάζ των προϊόντων από τις Η.Π.Α., όπως έκαναν στο παρελθόν με την Ιαπωνία και τη Ν. Κορέα, προκαλώντας μεγάλες ζημίες και στις δύο χώρες.
Οι υπόλοιπες αναταραχές
Περαιτέρω, όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα την πτώση των δεικτών των ασιατικών χρηματιστηρίων, ειδικά των ιαπωνικών, όταν κυκλοφόρησε η είδηση πως δεν θα εξαιρεθεί η Ιαπωνία από τους δασμούς στο χάλυβα, όπως η ΕΕ – ενώ τα δυτικά είχαν ανάλογες αντιδράσεις. Οφείλει δε να σημειωθεί πως η εμπορική ναυτιλία, στην οποία η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση παγκοσμίως, θα επηρεασθεί σε μεγάλο βαθμό από τυχόν κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου – αφού οι μεταφορές θα καταρρεύσουν. Επίσης από το χερσαίο δρόμο του μεταξιού που κατασκευάζει η Κίνα – στην προσπάθεια της να διευρύνει τις εξαγωγές της στην Ευρώπη, για να μειώσει την εξάρτηση της από τις Η.Π.Α.
Μεγάλη πτώση παρουσίασε επί πλέον η τουρκική λίρα, για πρώτη φορά πάνω από το 1:4 σε σχέση με το δολάριο, αφού η Τουρκία είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος εξαγωγέας χάλυβα στις Η.Π.Α. – ενώ έχει επί πλέον το πέμπτο υψηλότερο έλλειμμα παγκοσμίως στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της, εξαρτώμενη σε μεγάλο βαθμό από τις εισροές και εκροές των ξένων κεφαλαίων.
Προφανώς κάποια στιγμή η κεντρική της τράπεζα θα αναγκασθεί να αυξήσει τα βασικά της επιτόκια, αντιμετωπίζοντας την οργή του προέδρου της χώρας – ο οποίος γνωρίζει πως έτσι θα εμποδιζόταν η οικονομική ανάπτυξη, ενώ θα δημιουργούνταν μεγάλα προβλήματα στον υπερχρεωμένο ιδιωτικό της τομέα (γράφημα πενταπλασιασμός χρέους από το 2008!). Ενδεχομένως να είναι αυτός ο λόγος που σχεδιάζει την υποστήριξη της οικονομίας με μέτρα ύψους 3% του ΑΕΠ – αν και κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε κακές εντυπώσεις στις εταιρείες αξιολόγησης, με κίνδυνο μία ακόμη υποτίμηση της χώρας που θα της κόστιζε αρκετά δις σε επιτόκια.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, ο εμπορικός πόλεμος που διαφαίνεται στον ορίζοντα και η πρόσφατη αύξηση των βασικών επιτοκίων της Fed, δεν είναι οι μοναδικές αιτίες της πτώσης των αμερικανικών χρηματιστηρίων – από τα οποία εξαρτώνται όλα τα υπόλοιπα, αφού σε αυτά διεξάγεται το 40% περίπου των συναλλαγών παγκοσμίως.
Έχοντας ήδη αναφερθεί στο θέμα των βραχυπρόθεσμων διατραπεζικών επιτοκίων (LIBOR) που αυξάνονται συνεχώς από τις αρχές Φεβρουαρίου, καθώς επίσης στον αμερικανικό δείκτη κινδύνου (ανάλυση), ο οποίος συνήθως προειδοποιεί για επερχόμενες μεγάλες κρίσεις, είναι εντυπωσιακή η άνοδος του τριμηνιαίου LIBOR (γράφημα) – η οποία θεωρείται ως η ιστορία της χρονιάς που υποσκιάζει κάθε τι άλλο.
Εάν προσθέσει εδώ κανείς τη μείωση των αγορών αμερικανικών ομολόγων εκ μέρους της Κίνας, τους κινδύνους για το δολάριο από τη Σ. Αραβία, τους φόβους ανόδου των τιμών του πετρελαίου λόγω των μεγάλων γεωπολιτικών εντάσεων, καθώς επίσης τις εντάσεις αυτές, μεταξύ των οποίων μετά τη Μ. Βρετανία της Ευρώπης με τη Ρωσία, θα έχει την εικόνα μίας τέλειας καταιγίδας – όταν το κατεστραμμένο από την πολιτική των μνημονίων ελληνικό καράβι, σε τρισχειρότερη κατάσταση από το 2010, σχεδιάζει να βγει μόνο του στις τρικυμισμένες αγορές, χωρίς καμία πιστοληπτική γραμμή στήριξης.
