.
.
Οι οδυνηρές περιπέτειες που συνοδεύουν την κυλιόμενη πτώχευση, στην οποία έχει καταδικαστεί η Ελλάδα, φαίνονται ολοκάθαρα στη δύστυχη χώρα της Λατινικής Αμερικής, στην οποία η κρίση διήρκησε πάνω από 15 χρόνια – ελπίζοντας να μην ακολουθήσουμε το θλιβερό παράδειγμα της.
.
(Το άρθρο αποτελείται από 3 σελίδες)
.
“Επειδή αρκετοί παραλληλίζουν τις αποφάσεις που θα ληφθούν από τους πιστωτές της Ελλάδας με αυτές που αφορούσαν στο παρελθόν το Μεξικό, θεωρούμε σκόπιμο να αναφερθούμε στην πολυετή περιπέτεια του – η οποία μπορεί να μας διδάξει πάρα πολλά σε σχέση με το μέλλον της πατρίδας μας, με ευρώ ή με δραχμή, εάν συνεχίσει να βασιλεύει η σιωπή των αμνών“.
.
Ανάλυση
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 έως την αρχή της αντίστοιχης του 1970 το Μεξικό βίωσε μία περίοδο μακροοικονομικής σταθερότητας και ανάπτυξης, με έναν υψηλό ετήσιο ρυθμό της τάξης του 7%, χωρίς να προκληθεί πληθωρισμός. Εκείνη την εποχή το νόμισμα της χώρας ήταν συνδεδεμένο με το δολάριο, με τη σταθερή ισοτιμία των 12,50 Pezos ανά δολάριο. Όλα αυτά θυμίζουν σε κάποιο βαθμό την Ελλάδα, μετά το 2ΠΠ – παρά το ότι ορισμένοι θεωρούν πως οι εξελίξεις αυτές αφορούσαν μόνο τη χώρα μας.
Το 1970 τώρα η οικονομική πολιτική του Μεξικού άλλαξε ραγδαία, με την εκλογή ενός νέου προέδρου – ο οποίος αύξησε σημαντικά τις δημόσιες δαπάνες, εγκαινιάζοντας μία «δημοσιονομική επέκταση» που οδήγησε στην άνοδο του κρατικού χρέους, μέσω της αύξησης των ελλειμμάτων (-10% του ΑΕΠ το 1975, 1976). Η αύξηση της ποσότητας χρήματος επιταχύνθηκε στο 33,8% το 1975, ενώ εύλογα ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε πάνω από το 20% το 1973 και το 1974 – με την ταυτόχρονη επιδείνωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, τα ελλείμματα του οποίου έφτασαν στο 5% του ΑΕΠ το 1975.
Ως αποτέλεσμα του πληθωρισμού, η πραγματική αξία του νομίσματος μειώθηκε ραγδαία, εις βάρος των μισθωτών και των συνταξιούχων, ενώ το εξωτερικό χρέος αυξήθηκε έντονα, φτάνοντας στο 31% του ΑΕΠ το 1976 – με το μεγαλύτερο μέρος του να αφορά το δημόσιο, το οποίο δανειζόταν από ξένες τράπεζες. Περί τα 3/4 των πληρωμών των τόκων συνδέονταν με τα επιτόκια των Η.Π.Α., καθώς επίσης με το διατραπεζικό επιτόκιο του Λονδίνου (LIBOR), το οποίο αναπροσαρμοζόταν κάθε έξι μήνες. Ως εκ τούτου, ο εξωτερικός δανεισμός του Μεξικού ήταν εκτεθειμένος σε μεγάλα ρίσκα, όσον αφορά τις αλλαγές στα μακροοικονομικά του μεγέθη – με την έννοια πως τα επιτόκια αυξάνονταν ραγδαία, όταν οι συνθήκες στην οικονομία επιδεινώνονταν.
Περαιτέρω, την 31η Αυγούστου του 1976, λόγω των υψηλών ελλειμμάτων του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, το νόμισμα υποτιμήθηκε σχεδόν κατά 50% – με αποτέλεσμα να βυθιστεί η οικονομία στην ύφεση. Αμέσως μετά εξελέγη ένας νέος πρόεδρος, ο οποίος συμφώνησε ένα πρόγραμμα σταθεροποίησης της οικονομίας με το ΔΝΤ – μέσω του οποίου το πρώτο έτος άρχισε να μειώνεται ο πληθωρισμός, όπως επίσης το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και το έλλειμμα του προϋπολογισμού.
Όταν το 1979 όμως άρχισε η σταδιακή εξόρυξη των αποθεμάτων πετρελαίου που είχαν ανακαλυφθεί, το πρόγραμμα του ΔΝΤ εγκαταλείφθηκε – ενώ αυξήθηκαν ξανά οι δημόσιες δαπάνες, στα πλαίσια της διευρυμένης δημοσιονομικής πολιτικής που υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση. Από το 1978 έως το 1981 η πραγματική αύξηση του ΑΕΠ κυμάνθηκε μεταξύ του 8% και του 9,1% – ενώ ο πληθωρισμός αυξήθηκε λόγω της δημοσιονομικής πολιτικής που ακολουθήθηκε, αλλά δεν υπερέβη το 30%. Στο γράφημα που ακολουθεί φαίνεται η σύνθεση της οικονομικής ανόδου.
Επεξήγηση γραφήματος: Τριμηνιαία αλλαγή των συντελεστών του ΑΕΠ σε όγκο, εποχιακά προσαρμοσμένη: Δημόσια κατανάλωση (καφέ) + Καθαρές εξαγωγές (γαλάζιο, εξαγωγές μείον τις εισαγωγές) + Ιδιωτική κατανάλωση (μπλε) + Επενδύσεις και δημιουργία αποθεμάτων. Πραγματικό ΑΕΠ (γκρίζα καμπύλη).
.
Από την άλλη πλευρά, πολλοί παράγοντες επιδείνωσαν την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους μετά το 1979. Ειδικότερα, όταν ξέσπασε η δεύτερη πετρελαϊκή κρίση το 1979, οι τιμές του πετρελαίου εκτοξεύθηκαν στα ύψη – κάτι που ωφέλησε σε μεγάλο βαθμό τους εξαγωγείς πετρελαίου του Μεξικού, αφού αυξήθηκαν τα κέρδη τους. Όμως, η ύφεση που ακολούθησε την άνοδο των τιμών του πετρελαίου ήταν ένας σημαντικός αρνητικός παράγοντας, αφού περιόρισε τις καθαρές εξαγωγές της χώρας λόγω της μειωμένης ζήτησης – ενώ το ίδιο έτος τα επιτόκια παγκοσμίως έφτασαν σε ύψη ρεκόρ.
Η άνοδος των βασικών αμερικανικών επιτοκίων από τη Fed είχε στόχο να καταπολεμήσει τον υψηλό πληθωρισμό της δεκαετίας του 1970 – κάτι που όμως αύξησε την ισοτιμία του δολαρίου, με δυσμενή αποτελέσματα για την εξυπηρέτηση του εξωτερικού χρέους του Μεξικού. Σε συνδυασμό τώρα με τις πληρωμές των τόκων, τα 3/4 των οποίων ήταν σε κυμαινόμενο επιτόκιο όπως αναφέραμε παραπάνω, τα ληξιπρόθεσμα τοκοχρεολύσια της χώρας ήταν πολύ δύσκολο να πληρωθούν – πόσο μάλλον το 1981, όπου το επιτόκιο LIBOR κορυφώθηκε στο 16,7% (13,6% το 1982).
Ένας επόμενος παράγοντας ήταν το υπερτιμημένο νόμισμα, ως αποτέλεσμα του ότι, από τα μέσα του 1978 έως τα μέσα του 1980 η ονομαστική αξία του διατηρήθηκε σταθερή – παρά το ότι ο ετήσιος πληθωρισμός υπερέβαινε το 20%. Λογικά λοιπόν δημιουργήθηκαν φόβοι υποτίμησης του, οι οποίοι προκάλεσαν μεγάλες εκροές κεφαλαίων – δηλαδή, οι άνθρωποι μετέτρεπαν τα Pezos σε ξένα νομίσματα, για να διατηρήσουν την αγοραστική τους αξία ή/και μετέφεραν τις καταθέσεις τους στο εξωτερικό.
Ακόμη χειρότερα, η κυβέρνηση συνέχιζε να δανείζεται, αυξάνοντας το εξωτερικό χρέος (γράφημα) – ενώ το νόμισμα διολίσθησε σταδιακά από τα μέσα του 1980 έως τον Ιανουάριο του 1982 κατά 16%, με τον ετήσιο πληθωρισμό να πλησιάζει το 30%.
Ως εκ τούτου τα πραγματικά επιτόκια (=ονομαστικά μείον τον πληθωρισμό) έγιναν αρνητικά, προκαλώντας τη συσσώρευση χρέους – ενώ στις αρχές του 1982 το Pezos αποδεσμεύθηκε από την κυβέρνηση, η οποία το άφησε να διακυμανθεί ελεύθερα έως τον Ιούλιο του 1982, όπου υποτιμήθηκε κατά 50%.
Εν τούτοις η υποτίμηση δεν ήταν αρκετή, αφού το εμπορικό έλλειμμα αυξήθηκε στο 13% το ίδιο έτος – ενώ η άνοδος της χρηματοπιστωτικής αστάθειας, τα πολιτικά προβλήματα, καθώς επίσης οι φόβοι για περαιτέρω υποτίμηση, αύξησαν ακόμη πιο πολύ τις εκροές κεφαλαίων (3,4% του ΑΕΠ το 1981 και 4,2% το 1982), μειώνοντας επικίνδυνα τα συναλλαγματικά αποθέματα (γράφημα).
Επεξήγηση γραφήματος: Εξέλιξη των συναλλαγματικών αποθεμάτων του Μεξικού σε δις $.
.
Παράλληλα, η κυβέρνηση είχε κλιμακώσει τις δημόσιες δαπάνες χωρίς να αυξήσει τα δημόσια έσοδα – με αποτέλεσμα το έλλειμμα του προϋπολογισμού να εκτοξευθεί στο 14,7% του ΑΕΠ το 1981, το δημόσιο χρέος στο 42% και το εξωτερικό στο 33%. Μετά την υποτίμηση δε του νομίσματος το 1982, το εξωτερικό χρέος του Μεξικού έφτασε στο 49% του ΑΕΠ, ενώ η εξυπηρέτηση του απορροφούσε το 142% των συνολικών ετησίων εσόδων του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και το 24% του ΑΕΠ – με τελικό αποτέλεσμα τον Αύγουστο του 1982 η χώρα να μην είναι σε θέση να πληρώσει τις υποχρεώσεις της.
Συνεχίστε στη 2η σελίδα (…)
