Ελεγχόμενη κρατική χρεοκοπία
Μία τέτοια διαδικασία, με αποφασισμένους νομικούς κανόνες, δεν υπάρχει – ενώ εντός της Ευρωζώνης λείπουν τόσο οι προϋποθέσεις, το νομικό πλαίσιο δηλαδή, όσο και η εμπειρία. Μέχρι σήμερα δεν υπήρξε κάτι ανάλογο, ενώ δεν προβλέπεται από τις ευρωπαϊκές συμβάσεις – οπότε θα έπρεπε να συμφωνήσουν οι κυβερνήσεις των κρατών μελών, όσον αφορά τους κανόνες που θα διέπουν μία τέτοια διαδικασία (κάτι που μάλλον έχει ήδη προετοιμάσει η Γερμανία και ίσως πρέπει να το αποφύγουμε).
Σε γενικές γραμμές τώρα, μία πτώχευση λειτουργεί με το ίδιο πάντοτε σχήμα: Ο οφειλέτης, αυτός που χρωστάει χρήματα δηλαδή, από μία ορισμένη χρονική στιγμή και μετά δεν μπορεί να εκπληρώσει τις χρηματοπιστωτικές του υποχρεώσεις – θεωρούμενος ως εκ τούτου αφερέγγυος. Στη συνέχεια οι πιστωτές του, αυτοί που του έχουν δανείσει χρήματα, προσπαθούν να εισπράξουν τις απαιτήσεις τους με κάθε τρόπο – ή δυνατόν εξ ολοκλήρου.
Στον ιδιωτικό τομέα, σε μία τέτοια περίπτωση, υπεισέρχεται στη διαδικασία ο σύνδικος πτώχευσης – σκοπός του οποίου είναι είτε να επαναφέρει τη φερεγγυότητα του οφειλέτη, «εξυγιαίνοντας» τον, είτε να διακανονίσει τις απαιτήσεις των δανειστών. Ελεγχόμενα όμως, με τάξη δηλαδή, εκποιώντας τα περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη – μοιράζοντας τα έσοδα δίκαια στους δανειστές του και κλείνοντας την επιχείρηση.
Επειδή όμως μία χώρα δεν είναι επιχείρηση, οπότε δεν μπορεί να υποχρεωθεί στην εκποίηση των περιουσιακών της στοιχείων, ούτε να κλείσει, ο στόχος της ελεγχόμενης χρεοκοπίας της δεν είναι άλλος, από την επαναφορά της φερεγγυότητας της – με τη βοήθεια της εξυγίανσης της οικονομίας της.
Μεταξύ άλλων με την ονομαστική διαγραφή του δημοσίου χρέους της, όπου οι δανειστές της οφείλουν να χάσουν (αποσβέσουν) εκείνο το μέρος των απαιτήσεων τους, το οποίο είναι αδύνατον να αποπληρωθεί – έτσι ώστε το εναπομένον χρέος να είναι βιώσιμο, χωρίς να κινδυνεύει η χώρα να χρεοκοπήσει ξανά (κάτι που προφανώς δεν συνέβη με την Ελλάδα το 2011, αφού την οδήγησε στο γκρεμό).
.
Η χρεοκοπία της Ελλάδας
Με τον ίδιο τρόπο, όπως δηλαδή συνηθίζεται όταν πτωχεύει μία επιχείρηση, η Ελλάδα θα έπρεπε να καθίσει μαζί με τους δανειστές της σήμερα, έτσι ώστε να βρεθεί ένας τρόπος ανάκτησης της φερεγγυότητας της. Επομένως με τα κράτη της Ευρωζώνης, με το EFSF, με την ΕΚΤ, με το ΔΝΤ, καθώς επίσης με τους ιδιώτες επενδυτές – οι οποίοι φαίνονται στο γράφημα που ακολουθεί, με πηγή την ΕΛΣΤΑΤ, το ΔΝΤ, την Κομισιόν και το Υπουργείο Οικονομικών.
.
.
Περαιτέρω, επειδή στην περίπτωση της χρεοκοπίας ενός κράτους δεν υπάρχει ο θεσμός του συνδίκου πτώχευσης, ο συνομιλητής των δανειστών είναι υποχρεωτικά ο ίδιος ο «διευθυντής της επιχείρησης» – η κυβέρνηση δηλαδή. Στόχος της είναι προφανώς να μειώσει όσο περισσότερο μπορεί τις απαιτήσεις των δανειστών – ενώ η θέση της είναι πολύ πιο ισχυρή, σε σχέση με μία επιχείρηση του ιδιωτικού τομέα, αφού ένα κυρίαρχο κράτος πληρώνει μόνο αυτά που πιστεύει το ίδιο ότι μπορεί και πρέπει να πληρώσει.
Οι κατασχέσεις, όπως στην περίπτωση των ιδιωτών, αποκλείονται σε μεγάλη έκταση – ενώ η βασική φροντίδα της κυβέρνησης της χώρας πρέπει να είναι η εξασφάλιση της μελλοντικής της χρηματοδότησης από τις αγορές.
Στα πλαίσια αυτά, θα πρέπει να επιτύχει αφενός μεν τη μείωση του δημοσίου χρέους της χώρας της σε επίπεδα που θα εξασφαλίζουν την εμπιστοσύνη των αγορών, όσον αφορά τη μελλοντική φερεγγυότητα της (80-90% του ΑΕΠ), αφετέρου την έγκαιρη εξυπηρέτηση των υφισταμένων δανειστών της, μετά τη διαγραφή και το διακανονισμό – έτσι ώστε να οικοδομηθούν στο μέλλον σωστές σχέσεις μαζί τους.
.
Τα αποτελέσματα της χρεοκοπίας για την Ελλάδα
Όταν ένα κράτος χρεοκοπεί (ανάλυση), ενδεχομένως χωρίς τη συμφωνία των δανειστών του, όταν προβαίνει σε μονομερή στάση πληρωμών καλύτερα, για να μπορέσει να διαπραγματευθεί τη διαγραφή και το διακανονισμό των υπολοίπων χρεών με τους πιστωτές του, τότε ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας του ακινητοποιείται – ενώ αποκόπτεται από τις διεθνείς χρηματαγορές, με αποτέλεσμα να μην μπορεί πλέον να δανείζεται (κάτι που ήδη συμβαίνει στην Ελλάδα).
Είναι υποχρεωμένο λοιπόν να καλύπτει τις υποχρεώσεις του (μισθούς, συντάξεις κλπ.) με δικά του μέσα – από τα δημόσια έσοδα του, τα οποία συνήθως μειώνονται, σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν.
Για τις ελληνικές τράπεζες όμως τα αποτελέσματα θα ήταν καταστροφικά – αφού έχουν δανείσει την κυβέρνηση, αγοράζοντας ομόλογα ή έντοκα γραμμάτια, τα οποία χάνουν πλέον εντελώς την αξία τους. Επομένως, οι τράπεζες θα κατέρρεαν, επειδή αφενός μεν θα έχαναν τα χρήματα τους, αφετέρου δεν θα μπορούσαν να αναχρηματοδοτηθούν ούτε από το εσωτερικό, ούτε από το εξωτερικό – ενώ η Τράπεζα της Ελλάδας θα έχανε τα χρήματα της από τον ELA, τα οποία της οφείλουν οι τράπεζες (περί τα 70 δις €).
Εδώ τα πράγματα είναι αρκετά περίπλοκα, επειδή η κεντρική τράπεζα ανήκει μόνο κατά 6% στο κράτος, το οποίο οφείλει να αναλάβει την κάλυψη των ζημιών της, ενώ (η ΤτΕ) συμμετέχει στο ευρωπαϊκό σύστημα – τον επόμενο υπεύθυνο δηλαδή για την αύξηση των κεφαλαίων της.
