Περί ανταγωνισμού μεταξύ των πιστωτικών ιδρυμάτων

Το 2007 ο δείκτης Hefindahl βρίσκονταν στις 1.096 μονάδες ενώ το 2012 στις 1.487 μονάδες.  Για να προκύπτει συγκέντρωση με βάση το άρθρο 20 της 2004/C 31/03 θα πρέπει η μεταβολή Δ να είναι μεγαλύτερη από 250 μονάδες αφού ο δείκτης κινείται μεταξύ 1.000 και 2.000 μονάδων.  Η μεταβολή του δείκτη από το 2011 στο 2012 είναι 208 μονάδες, άρα δεν θα έπρεπε να προκύπτουν αιτίες συγκέντρωσης.  Θεωρητικά όμως είναι πιθανό με μικρές μεταβολές Δ κάτω των 250 μονάδων μέχρι τις 2.000 και κάτω των 150 μονάδων πάνω από τις 2.000 μονάδες να πλησιάζουμε όλο και περισσότερο σε συνθήκες μονοπωλίου ενώ ήδη επικρατούν συνθήκες ολιγοπωλίου.  Όταν όμως εξετάζει κανείς την σωρευτική μεταβολή από το 2007 τότε το Δ ανεβαίνει πάνω από τις 390 μονάδες όταν το όριο είναι 250 ενώ η μεταβολή βρίσκεται πάνω από το όριο και για την περίοδο 2010-2012.

.

 .

Βλέποντας κανείς το Γράφημα 2 διαπιστώνει ότι τα 5 μεγαλύτερα πιστωτικά ιδρύματα έχουν αυξήσει το μερίδιο αγοράς τους στο 80% το 2012.

Ίσως τελικά να ήταν ένας από τους τεχνικούς λόγους που ακυρώθηκε το deal Εθνικής-Eurobank ενώ είναι προφανές ότι έχουν δημιουργηθεί πλέον συνθήκες ολιγοπωλίου.  Οι εξελίξεις to 2013 θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερους δείκτες συγκέντρωσης και μεριδίων με την συγχώνευση-πώληση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και της Proton Bank[8] στην Eurobank και την απορρόφηση των θυγατρικών των κυπριακών τραπεζών από την Πειραιώς.[9]

.

ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ. ΤΙ ΕΧΕΙ ΣΥΜΒΕΙ;

Στις 25.10.2008 με την 2008/C 270/02[10] δημοσιεύεται ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την «εφαρμογή των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων στα μέτρα που λήφθηκαν για τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς στο πλαίσιο της τρέχουσας παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.»  Είχε προηγηθεί η συνάντηση του ECOFIN στις 7.10.2013[11]  όπου στα συμπεράσματά αναφέρονταν ότι τα «τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να στηρίξουν τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς που είναι εξέχουσας σημασίας για το χρηματοπιστωτικό σύστημα.»  Στην ανακοίνωση της Επιτροπής στην παρ.51 διαβάζουμε: «Κατά την αντιμετώπιση οξέων προβλημάτων ρευστότητας που έχουν ορισμένοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, τα κράτη μέλη επιθυμούν ενδεχομένως να συνοδεύουν τα καθεστώτα παροχής εγγυήσεων ή ανακεφαλαιοποίησης με συμπληρωματικές μορφές στήριξης της ρευστότητας παρέχοντας δημόσιους πόρους (περιλαμβανομένων κεφαλαίων από την Κεντρική Τράπεζα)… Επίσης, η ειδική στήριξη ενός συγκεκριμένου χρηματοπιστωτικού οργανισμού …[με] παροχή κεφαλαίων της Κεντρικής Τράπεζας … δεν συνιστά ενίσχυση» όταν ικανοποιούνται μία σειρά από διατάξεις.[12]

Αργότερα, τον Ιανουάριο του 2009, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκδίδει την 2009/C 10/03[13] ανακοίνωση για την «ανακεφαλαιοποίηση των χρηματοπιστωτικών οργανισμών στο πλαίσιο της τρέχουσας χρηματοπιστωτικής κρίσης: περιορισμός των ενισχύσεων στο ελάχιστο απαραίτητο και διασφαλίσεις έναντι αδικαιολόγητων στρεβλώσεων του ανταγωνισμού.»  Η αγωνία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σταματάει στην «…ισορροπία ανάμεσα … [στα] … προβλήματα ανταγωνισμού και τους στόχους αποκατάστασης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, εξασφάλισης πιστώσεων προς την πραγματική οικονομία και αντιμετώπισης του κινδύνου αφερεγγυότητας.» (παρ.11) αλλά και οι «οι συγκεντρώσεις και οι εξαγορές μπορεί να συμβάλουν σημαντικά στην εξυγίανση του τραπεζικού κλάδου, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι της σταθεροποίησης των χρηματοπιστωτικών αγορών και της εξασφάλισης σταθερής ροής πιστώσεων προς την πραγματική οικονομία.» (παρ.37)

Για να εναρμονιστεί και το ελληνικό θεσμικό πλαίσιο με την κατάργηση των κανόνων περί ελεύθερου ανταγωνισμού, μια και αλλιώς δεν θα μπορούσαν να περάσουν από την Επιτροπή Ανταγωνισμού οι συγχωνεύσεις-εξαγορές, δημοσιεύεται στο ΦΕΚ 94 Α’/19.4.2012 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που ρυθμίζει τα θέματα κεφαλαιακής ενίσχυσης των πιστωτικών ιδρυμάτων.  Το άρθρο 2 της πράξης νομοθετικού περιεχομένου αναστέλλει την εφαρμογή των κανόνων περί συγκέντρωσης όταν πρόκειται για πιστωτικά ιδρύματα και στην ουσία καταργεί τον ανταγωνισμό μεταξύ τραπεζών.  Από το 2011 στο 2012, όπως είπαμε και πιο πάνω, η μεταβολή Δ του δείκτη Hefindahl ήταν 208 μονάδες, η δεύτερη υψηλότερη που παρατηρείται μετά το 1998, αλλά τότε δεν ίσχυαν οι σημερινοί καταργημένοι κανόνες.

Φαίνεται ότι οι κανόνες περί ελεύθερου ανταγωνισμού δεν ισχύουν για τις τράπεζες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.  Η «επιθυμητή» απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων αφορά όλους τους άλλους εκτός από τις τράπεζες.  Το  νεκροταφείο ιδεών στην Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί τον προνομιακό πεδίο δραστηριοποίησης των ζόμπι τραπεζών.  Η ιδέα για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης έχει μετατραπεί σε Ευρωπαϊκά Τραπεζικά Εμιράτα.

Το κείμενο το αφιερώνω στην χρηματολαγνεία, στον ιδεολογικό πρωτογονισμό και στην καθοδηγητική α-νοησιαρχία των δήθεν φιλελεύθερων.

«Υπάρχει νόμος, Αθηναίοι, ο οποίος απαγορεύει να λέγονται ψέματα στην αγορά» και «πρέπει … να θεσπίσουμε νόμο, που … θα τιμωρεί εκείνον που μας εξαπατά.»

Δημοσθένης, Περί της Ατελείας Προς Λεπτίνη, 9 και 4 (Εκδόσεις Κάκτος, 1994)