Η ΚΙΝΑ
Έχοντας αναφερθεί περιληπτικά στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Δυτική Τρόικα (Η.Π.Α., Ευρώπη-Ευρωζώνη και Ιαπωνία), καθώς επίσης στη Ρωσία , θεωρούμε σκόπιμο να συμπληρώσουμε περαιτέρω την αναφορά μας στην Κίνα – αφούαποτελεί τον πλέον πιθανό διάδοχο της υπερδύναμης, εάν πράγματι καταρρεύσει η παγκόσμια ηγεμονία της (όπως συνέβη στο παρελθόν με τη Μ. Βρετανία, με την Ισπανία κλπ.).
Στα πλαίσια αυτά, ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά στοιχεία της ιστορίας της Κίνας, είναι η συχνή και ξαφνική εναλλαγή της τάξης με το χάος – κάτι που δεν μπορεί να αποκλεισθεί ούτε σήμερα, παρά την οικονομική δυναμική της. Η πιθανότητα εμφάνισης μεγάλου πληθωρισμού, το σπάσιμο της φούσκας ακινήτων, η εξασθένιση της ανάπτυξης λόγω περιβαλλοντικών και ενεργειακών φυσικών περιορισμών, καθώς επίσης διάφορα άλλα, τα οποία θα μπορούσαν να συμβούν, είναι φυσικά δυνατόν να προκαλέσουν ξαφνικά χάος στο εσωτερικό της Κίνας.
Ο σημαντικότερος όμως κίνδυνος για την Κίνα είναι αναμφίβολα η αύξηση της ανεργίας – ιδιαίτερα σε συνδυασμό με τυχόν απώλεια των ευκαιριών για κοινωνική άνοδο των πολιτών της, η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της συνοχής της χώρας. Εάν προσθέσουμε εδώ το δημογραφικό πρόβλημα της Κίνας (το οποίο προκλήθηκε ουσιαστικά από τον έλεγχο των γεννήσεων), όπου ο ανδρικός πληθυσμός είναι περισσότερος κατά 24 εκ. από το γυναικείο, θα διαπιστώσουμε πως το χάος απέχει ελάχιστα από την τάξη – η οποία βασιλεύει παντού σήμερα (είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο το ότι, οι μη έγγαμοι άνδρες τείνουν ευκολότερα στην εγκληματικότητα – γενικότερα στην «άνομη», μη κοινωνική συμπεριφορά).
Σε κάθε περίπτωση, τυχόν εσωτερική κοινωνική αστάθεια, λόγω κυρίως των δημογραφικών ιδιαιτεροτήτων, σε συνδυασμό με μία πληθωριστική αύξηση των τιμών των τροφίμων, καθώς επίσης με μία μαζική αύξηση της ανεργίας, αποτελεί μία κατά πολύ μεγαλύτερη απειλή για την πολιτική ηγεσία της Κίνας, σε σχέση με μία στρατιωτική εισβολή των Η.Π.Α. ή οποιασδήποτε άλλης χώρας.
Πόσο μάλλον όταν μία ενδεχόμενη στρατιωτική αντιπαράθεση, δημιουργεί θέσεις εργασίας στην εξοπλιστική βιομηχανία(ήδη η Κίνα επενδύει περί τα 90 δις $ ετήσια) – οι οποίες είναι σημαντικότερες για την ανερχόμενη υπερδύναμη, σε σχέση με τα «φυσιολογικά» ανθρώπινα θύματα μίας πολεμικής σύρραξης.
Για να μπορέσει τώρα η Κίνα να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, επενδύοντας σε έργα υποδομής κλπ., χρειάζεται απαραίτητα τα συναλλαγματικά της αποθέματα – τα οποία όμως κινδυνεύουν σε μεγάλο βαθμό από την πληθωριστική πολιτική των Η.Π.Α., από το δολάριο δηλαδή, στο οποίο η Κίνα έχει τοποθετήσει σχεδόν το 40% των χρηματικών αποθεμάτων της (άμεσα, μέσω της αγοράς ομολόγων από τη Fed, αλλά και έμμεσα, μέσω άλλων διαπραγματευτών – όπως, για παράδειγμα, της FannieMae και της Freddie Mac).
Η υποτίμηση λοιπόν του δολαρίου, με βάση την οποία επιτυγχάνεται ουσιαστικά η «υπεξαίρεση» των περιουσιακών στοιχείων της Κίνας από τις Η.Π.Α., αποτελεί μία τεράστια «υπαρξιακή απειλή» για την ανερχόμενη υπερδύναμη – με αποτέλεσμα να προειδοποιεί η Κίνα τις Η.Π.Α. ότι, δεν θα ανεχθεί τον σκόπιμο πληθωρισμό του δολαρίου, λαμβάνοντας τα μέτρα της.
.
ΤΑ ΑΝΤΙΠΟΙΝΑ
Η αγορά των ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου αποτελεί την κυριότερη επαφή της Κίνας με το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα – ενώ, όπως έχουμε αναλύσει, ο μεγαλύτερος φόβος της είναι η υποτίμηση του δολαρίου, με τη βοήθεια της μαζικής εκτύπωσης χρημάτων εκ μέρους της Fed.
Εάν τώρα η Κίνα επιθυμούσε να εκδικηθεί τις Η.Π.Α., επιβάλλοντας αντίποινα, θα μπορούσε να πουλήσει μαζικά τα ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου, τα οποία έχει στην κατοχή της (υπολογίζεται ότι υπερβαίνουν το 1 τρις $). Στην περίπτωση αυτή, το επιτόκιο δανεισμού των Η.Π.Α. θα εκτοξευόταν στα ύψη – ενώ το δολάριο, σε όλες τις αγορές συναλλάγματος, θα κατέρρεε σε χρόνο αναπνοής.
Το αποτέλεσμα θα ήταν υψηλότερο κόστος για τα ενυπόθηκα δάνεια, κατάρρευση των τιμών των ακινήτων, ραγδαία άνοδος του πληθωρισμού, «απογείωση» του ελλείμματος του προϋπολογισμού της υπερδύναμης, εκτόξευση του δημοσίου χρέους, ενδεχομένως τεράστια πτώση των χρηματιστηριακών δεικτών, χρεοκοπίες τραπεζών, κοινωνικές εξεγέρσεις και πάρα πολλά άλλα.
Εν τούτοις, οι περισσότεροι θεωρούν ότι, οι φόβοι αυτοί είναι ατεκμηρίωτοι – επειδή η Κίνα θα υποχρεωνόταν σε μεγάλες ζημίες, αφού είναι ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης των ομολόγων των Η.Π.Α., ενώ οι εξαγωγές της εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό (30%) από τους Αμερικανούς καταναλωτές. Επομένως, η μαζική «εκποίηση» των ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου θα αντιστοιχούσε με οικονομική αυτοκτονία της Κίνας – κάτι που μάλλον δεν θα επιχειρούσε.
Εν τούτοις, δεν φαίνεται να γίνεται κατανοητό το ότι, η Κίνα θα μπορούσε να προκαλέσει μεγάλη ζημία στις Η.Π.Α. με άλλους τρόπους – πολύ λιγότερο πολυέξοδους. Ειδικότερα, τα ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου διαπραγματεύονται με διαφορετικές ημερομηνίες λήξης – από 30 ημέρες έως και 30 χρόνια. Στα πλαίσια αυτά, οι Κινέζοι θα μπορούσαν να μειώσουν σταδιακά τα αποθέματα τους σε τριακονταετή ομόλογα, αγοράζοντας άλλα, μικρότερης λήξης – χωρίς να αλλάξει απολύτως τίποτα, όσον αφορά τις συνολικές τους τοποθετήσεις.
Περαιτέρω, τα βραχυπρόθεσμα ομόλογα έχουν πολύ μικρότερη μεταβλητότητα (volatility), σε σχέση με τα μακροπρόθεσμα – δεν διαφοροποιούνται δηλαδή σημαντικά οι τιμές πώλησης τους, με αποτέλεσμα η Κίνα να είναι καλύτερα προετοιμασμένη, απέναντι στο ενδεχόμενο κατάρρευσης τους.
Εκτός αυτού, οι Κινέζοι θα μπορούσαν να μειώσουν την έκθεση τους στα συγκεκριμένα ομόλογα, χωρίς να προκαλέσουν πανικό στις αγορές με τη μαζική εκποίηση τους – αφού απλά θα περίμεναν να τελειώσει η χρονική διάρκεια των βραχυπρόθεσμων αυτών ομολόγων (κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες) και να εξοφληθούν στη λήξη, χωρίς να αγοράσουν καινούργια. Κάτι τέτοιο θα το παρομοίαζε κανείς εύλογα με έναν βραδυφλεγή εκρηκτικό ωρολογιακό μηχανισμό, η ενεργοποίηση του οποίου θα είχε περιορισθεί χρονικά.
Παράλληλα οι Κινέζοι, οι οποίοι έχουν επίσης ομόλογα άλλων χωρών στην κατοχή τους, θα μπορούσαν να αυξήσουν τις τοποθετήσεις τους σε αυτά – αν και η ποιότητα, καθώς επίσης το μέγεθος της αγοράς των αμερικανικών ομολόγων, δεν επιτρέπει την εξ ολοκλήρου αντικατάσταση τους από ομόλογα άλλων χωρών.
Από την άλλη πλευρά όμως, η Κίνα δεν είναι υποχρεωμένη να περιορισθεί στα ομόλογα, όσον αφορά τις τοποθετήσεις της – αφούέχει τη δυνατότητα να αγοράσει πρώτες ύλες και εμπορεύματα από τα διεθνή χρηματιστήρια (πράγμα που ήδη κάνει), μετοχές εταιρειών εξόρυξης ενέργειας, μετάλλων κλπ., καθώς επίσης πρώτες ύλες απ’ ευθείας από άλλα κράτη (όπως από την Αφρική, στην οποία η παρουσία της Κίνας είναι «συντριπτική»).
Ίσως οφείλουμε να σημειώσουμε εδώ ότι, το πλέον πολύτιμο όλων των εμπορευμάτων σήμερα είναι τι νερό – ενώ υπάρχουν πάρα πολλά επενδυτικά κεφάλαια παγκοσμίως, τα οποία εξειδικεύονται στην εξαγορά δικαιωμάτων γλυκού νερού, σε όλες τις περιοχές του πλανήτη.
Ολοκληρώνοντας, η Κίνα διπλασίασε μυστικά, μεταξύ των ετών 2004 και 2009, τα συνολικά αποθέματα χρυσού που έχει στην κατοχή της – μέσω ενός ειδικού επενδυτικού κεφαλαίου (SAFE), με το οποίο (δήθεν) η κεντρική της τράπεζα δεν είχε καμία σχέση. Κατ’ επακόλουθο, η Κίνα μειώνει διαρκώς την εξάρτηση της από τα ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου, καθώς επίσης από το δολάριο – με αποτέλεσμα να μπορεί κάποια στιγμή στο μέλλον να επιτεθεί, χωρίς να υποστεί η ίδια σοβαρές ζημίες.
